ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI
ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİ VE AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN YETKİ VE GÖREVLERİ İLE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI RAPORU
16 ARALIK 2018
Orman Mühendisleri Odası 6235 sayılı Kanuna göre kurulmuş, yaklaşık 16.000 Orman Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisinin üye olduğu, Anayasamızın 135 inci maddesi uyarınca kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Orman Mühendisleri Odası, bu mühendislerin mesleki faaliyet konuları ile bu konulara ilişkin mesleki hak, yetki ve sorumluluklarının belirlenip yasal güvenceye alındığı, 29/06/2006 tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun’un ve uygulama yönetmeliklerini yürürlüğe koymak ve uygulamanın koordinasyonunu sağlamakla görevlendirilmiştir.
Orman Mühendisleri Odası Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin problemlerine çözüm bulmak amacıyla 16 Aralık 2018 Pazar günü “Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin Yetki ve Görevleri ile Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri Çalıştayını” geniş bir katılımla gerçekleştirmiştir.
“Orman Endüstri Mühendisleri” ve “Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri” olarak iki ayrı oturumda tartışılan hususlar, daha sonra ortak oturumda birleştirilmiştir. Bu çalıştayda gerek mevzuat alanında, gerekse uygulamada karşılaşılan ve yapılması istenen birçok hususlar ve alınması gereken önlemler dile getirilmiştir. Bu çerçevede aşağıdaki sorunlar ve çözüm önerileri görüşülmüştür.
1. ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN ve AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI BÜNYESİNDE İSTİHDAMI
Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesinde kadro tahsisi yapılmalıdır.
1.1. Orman Genel Müdürlüğü Bünyesinde Kadro Tahsisi
Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri, Orman Genel Müdürlüğü için, orman ürünleri gibi bir milli servetin verimlilik, kalite, kantite ve modern pazarlama alanlarını yürüten ve yöneten bir teknik ve yönetici personel olma vasfındadır.
Orman Genel Müdürlüğünün piyasa beklentilerine uygun kaliteli, rekabetçi ve yüksek katma değerli odun hammaddesi ve odun dışı ürünler üretmesi ve değerine uygun bir şekilde piyasaya arz edebilmesi, böylece daha büyük bir ekonomik değer yaratarak daha
etkili bir kurum haline gelebilmesi için Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine ciddi manada ihtiyacı vardır.
Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren orman işletmelerinin müşterisi ve mali kaynağı orman ürünleri endüstrisidir. Bütün profesyonel işletmelerde bir pazarlama departmanı bulunduğu halde, orman işletmelerinde üretilen hammaddenin pazarlama ve satış sürecini yönetecek bir pazarlama birimi bulunmamaktadır. Orman işletmelerinde pazarlama/satış şeflikleri ihdas edilmeli ve bu şefliklerde orman ürünleri sektörünün yapısını ve ihtiyaçlarını bilen ve üretilen odun hammaddesinin endüstriyel işlenme süreçlerine vakıf ve müşterisi olan kişi ve kuruluşlarla ortak lisana sahip Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri istihdam edilmelidir. Böylece Orman Genel Müdürlüğü piyasa taleplerini standartlara uygun olarak daha etkin bir şekilde karşılayabilecek, odun hammaddesinde yurt dışına bağımlılığımız azalacak ve Genel Müdürlüğünün karlılığı artacaktır.
Bilindiği üzere çok değerli doğal kaynaklarımızdan olan orman emvallerinin kesilmesi, boylanması ve sınıflandırılması ehil olmayan kişiler tarafından yapıldığında, bu kıymetli kaynaklarımızın kalite sınıfları düşmekte ve çok büyük ekonomik kayıplar meydana gelmektedir. Örneğin; Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2017 yılında satılan toplam 927.027 metreküp karaçam tomruklarının yalnızca %0,7’si birinci sınıftır. İkinci sınıf tomrukların oranı %7 iken kalan %92,3’ü üçüncü sınıf tomruk olarak satılmıştır. Sarıçamda toplam 285.056 metreküp tomruk satışında birinci sınıf tomruk oranı %0,7, ikinci sınıf tomruk oranı %10 ve üçüncü sınıf tomruk oranı %89,3’tür. Kızılçamda 2017 yılında satılan toplam 632.553 metreküp tomruğun yalnızca %0,009’u birinci sınıf iken %2’si ikinci sınıf ve %98’i üçüncü sınıf tomruk olarak satılmıştır. Göknarda yapılan 608.621 metreküp tomruk satışının %0,07’si birinci sınıf, %22,5’i ikinci sınıf ve kalan %77,5’i üçüncü sınıftır. Meşe için toplam 70.441 metreküp satışın %0,1’i birinci sınıf, %3,1’i ikinci sınıf ve %96,8’i üçüncü sınıftır. Kayında toplam 584.420 metreküp tomrukta bu oranlar birinci sınıf %0,7, ikinci sınıf %11,9 ve %87,4 ise üçüncü sınıftır.
Yukarıda verilen rakamlardan net olarak anlaşıldığı gibi, üretimi yapılan bütün ağaç türlerinde yıllık tomruk üretiminin neredeyse tamamına yakını en düşük kalite sınıfındadır. Buna bağlı olarak Orman Genel Müdürlüğü her yıl düşük kalitede tomruk üretiminden dolayı milyonlarca lira kayıp yaşamaktadır. Örneğin sadece karaçamda mütevazı bir yaklaşımla üretilen tomrukların sadece %5’inin bir üst kalite sınıfına çıkarılması durumunda elde edilecek yıllık kazanç 2017 yılı ortalama metreküp satış rakamlarına göre yaklaşık 50 milyon TL olacaktır. Diğer ağaç türlerinde de her sınıfta üretilen tomruğun sadece %5’i bir üst kalite sınıfına çıkarılabilse yıllık kazanç 2017 rakamları ile 190 milyon TL olacaktır.
Verilen örnekte açıkça görüldüğü gibi, Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde üretim alanında istihdam edilecek Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri, lisans düzeyinde aldıkları eğitimin bir sonucu olarak üretim sırasında kesim, boylama ve sınıflandırma işlemlerinin ulusal standartlar ve piyasanın isteklerini göz önüne alarak muntazam bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacaklardır. Her işletme müdürlüğüne kesim, boylama ve standardizasyon işleri kapsamında bir Orman Endüstri Mühendisi ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam edilmelidir. Böylece üretilen
tomrukların daha büyük oranı daha üst kalite sınıflarında ve ilaveten piyasanın özellikle talep ettiği boy ve ölçülerde olacak ve Orman Genel Müdürlüğünün karlılığı ile rekabet gücü dikkate değer bir biçimde artarken kaliteli tomruk temini için yurtdışına olan bağımlılık azalmış olacaktır.
Ormandan üretilen emvalin orman depolarına taşınması, burada istiflenmesi, ihaleye çıkarılması ve ihale sonucu nihai üreticiye ulaşıncaya kadar geçen süreçte başta kayın olmak üzere birçok orman emvaline mantar, böcek vb. zararlılar arız olmakta ve ciddi değer kayıpları meydana gelmektedir. Aldıkları eğitim gereği bu konularda donanımlı olan Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin bu alanlarda aktif görev alması ile kıymetli orman emvalinin üreticilere ulaştırılması sürecinde uygun depolama ve koruma teknikleri ile değer kayıplarının önüne geçilebilecektir. Böylece daha yüksek katma değer üretilerek Orman Genel Müdürlüğü karlılığını artıracak ve ulusal ekonomiye doğrudan ve dolaylı olarak katkısı artacaktır.
Odun dışı orman ürünleri; çok geniş alanlarda kullanılan, yüksek ekonomik değere ve ülkemizin ormancılık alanında yurt dışına en büyük ihracat kalemini oluşturan yüksek potansiyele sahip bir alandır. Ülkemizin odun dışı orman ürünleri potansiyelini daha etkili bir şekilde ekonomiye kazandırması ile ormancılık ve orman ürünleri alanında 2023 hedefimiz olan 16 milyar dolarlık ihracat hedefinden çok daha yüksek rakamlara ulaşılabilmesi mümkündür. Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin lisans eğitimleri boyunca odun dışı orman ürünlerinin üretimi ve piyasaya arzı ile ilgili aldıkları eğitimin bir sonucu olarak Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde istihdam edilmeleri, odun dışı orman ürünlerinin daha yüksek oranda ekonomiye kazandırılması ve üretilen değerin artırılması bakımından gereklidir.
Orman Genel Müdürlüğü bir taraftan Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin kadrolu olarak düzenli bir şekilde istihdamı kapsamında planlama çalışmalarını yürütmeli ve uygulamaya aktarmalıdır. Bununla birlikte, kısa vadede ve hızla istihdam sağlamak için yukarıda zikredilen alanlar başta olmak üzere yakın zamanda başlatmış olduğu danışman Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdamını genişleterek devam ettirmeli ve çalışma sürelerini de mümkün olduğunca artırmaya çalışmalıdır.
Süreli olarak istihdam edilen danışman Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisinin istihdam amacına uygun olarak çalıştırılmaları sağlanmalıdır.
Bünyesinde üretim faaliyeti gerçekleştirilen Orman İşletme şefliklerinde boylama, mesaha ve standardizasyon işlerini yürütecek mühendis kadroları oluşturularak Orman Endüstri Mühendisleri bu kadrolarda istihdam edilmelidir.
Bazı Orman İşletme Müdürlüklerinin kuruluşlarında bulunan Depo Şefliğinin adının ve görev alanının değiştirilerek ‘’Depo, Satış ve Pazarlama Şefliği’’ şeklinde kurulmaları sağlanarak bu şefliklere Orman Endüstri Mühendislerinin şef olarak atanması sağlanmalıdır.
Akabinde de orman emvali üretimi ve satışı yapılan Orman İşletme Müdürlüklerinde yukarıda belirtilen ‘’Depo, Satış ve Pazarlama Şefliği’’ kuruluşunun yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.
Böylece hem çağdaş işletmelerde bulunması gerektiği halde mevcut Orman İşletme Müdürlüklerinde hali hazırda bulunmayan satış ve pazarlamadan sorumlu bir birim kurulmuş olacak hem de Orman Endüstri Mühendislerinin Orman İşletme Müdürlüklerinde daha etkin bir şekilde istihdamı sağlanacaktır.
İşletme ve Pazarlama, Odun Dışı Orman Ürünleri, Bilgi Sistemleri ve Orköy Şube Müdürlüklerinde mevcut olan Orman Endüstri Mühendisi kadro ve sayısının artırılması sağlanmalıdır.
Yukarıda bahsedilen ‘’Depo, Satış ve Pazarlama Şefliği’’ yapan ve yine yukarıda bahsedilen İşletme Pazarlama, Odun Dışı Orman Ürünleri, Bilgi Sistemleri ve Orköy Şube Müdürlükleri emrinde belirlenen bir süre çalışan başarılı Orman Endüstri Mühendislerinin, İşletme Müdür Yardımcısı, İşletme ve Pazarlama Şube Müdürü, Bölge Müdür Yardımcısı ve devamında da İşletme ve Pazarlama, Orköy, Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Daire Başkanı olabilmeleri imkanı getirilmelidir.
1.2. Ormancılık Araştırma Enstitülerinde Kadro Tahsisi
Ülkemiz ormanlarını yönetmekle yetkili tek kurum olarak Orman Genel Müdürlüğünün asli görevlerinden birisi ülkemiz orman ürünleri endüstrisinin ihtiyaç duyduğu miktar ve kalitede hammaddeyi ihtiyaç duyulan zamanda piyasaya arz etmektir. Dolayısıyla her ticari işletme gibi Orman Genel Müdürlüğünün de ana hedeflerinden biri müşteri memnuniyetini sağlayacak kaliteli odun hammaddesinin üretilmesi olmalıdır.
Hammadde üretiminin yapıldığı ormanlarda yetişme ortamları ile birlikte yapılan her türlü ormancılık faaliyetinin üretilen odun hammaddesinin kalitesi üzerine etkileri bulunmaktadır. Mevcut orman kaynaklarımızdan nasıl daha yüksek kalitede odun hammaddesi elde edilebileceği sorusu, Ormancılık Araştırma Enstitülerinin üzerinde büyük bir hassasiyetle durması ve bolca araştırma yapması gereken bir konudur.
Odun hammaddesi kalitesinin korunması ve güçlendirilmesi, Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin uzmanlık alanı olduğu için, Ormancılık Araştırma Enstitülerinde Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine daha fazla sayıda kadro tahsis edilmeli ve bu alanda araştırmalar yapmalarına imkân sağlanmalıdır.
1.3. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünde Kadro Tahsisi
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesinde Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri istihdam edilmelidir. Özellikle Milli Parklar, Tabiat Parkları, vb. korunan alanlarda tesis ve yapılaşmaların çevreye uyumlu ahşap ve ahşap esaslı yapı malzemeleri ile inşa edilmesi, bu yapıların planlanması,
projelendirilmesi, uygulaması, denetlenmesi ve korunması için Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdam edilmesi, 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun kapsamında zorunludur.
Özellikle Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün bünyesinde yer alan Milli Parklar Daire Başkanlığında yukarıda belirtilen iş ve işlemleri gerçekleştirmek üzere Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri istihdam edilmelidir.
2. ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN ve AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN DİĞER KAMU KURUMLARINDA İSTİHDAMI
Ülkemizde yaşanan en önemli problemlerden birisi kamu ihaleleri ile yaptırılan ahşap işlerinde uygun şartnamelerin hazırlanamayışı ve yapılan işlerin şartnameye uygunluğunun denetlenememesidir.
Ahşap, biyolojik yapısı nedeniyle birçok bakımdan kendine özgü özellikleri olan bir malzeme olup, özel uzmanlık gerektirir. Bu nedenle Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği disiplinlerine ihtiyaç duyulmuştur. Kamu kaynaklarından milyonlarca lira harcanarak yaptırılan ahşap işlerinde ulusal ve uluslararası standartları referans alan ve her türlü teknik ayrıntıyı içeren kapsamlı şartnameler hazırlanamadığı ve yapılan işlerin şartname ve standartlara uygunluğu gerektiği gibi denetlenemediği için kullanılan ahşap malzeme, para, işçilik, zaman vb. kamu kaynakları heba olmaktadır.
Yapılan uygunsuz işlerin kabahati ahşaba yüklenmekte, ahşabın mühendislik malzemesi olarak değeri düşmekte ve mesleğimizin itibarı zedelenmektedir. Küresel ısınma ve iklim değişikliği nedeniyle gelecekte her türlü mühendislik işlerinde daha fazla oranda ahşap malzeme tercih edilecek olması kaçınılmazdır. Bu sebeplerle Kamu İhale Kurumu başta olmak üzere ahşap ve ahşap esaslı ürünlerin kullanıldığı proje ve uygulamaları yaptıran tüm kamu kurum ve kuruluşlarında Orman Endüstri Mühendisleri ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri istihdam edilmelidir.
Ceza infaz kurumları açık ceza evlerinde hükümlülere yaptırılan ahşap ve ahşap esaslı işlerde Orman Endüstri Mühendisleri ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri eğitici ve denetimci olarak istihdam edilmelidir.
Halk eğitim merkezlerinde; ahşap boyama, ahşap oyma, ahşap ve ahşap esaslı malzemelerle ürün yapımı gibi işlerde Orman Endüstri Mühendisleri ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri eğitici olarak istihdam edilmelidir.
Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulunun 20/02/2014 tarihli ve 9 sayılı Kurul Kararı gereğince Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri pedagojik formasyon ile Mobilya ve İç Mekan Tasarımı, Yat İnşa gibi alanlarda öğretmenlik yapabilirken, Orman Endüstri Mühendisleri bu kapsamın dışında bırakılmıştır. Bu durumun düzeltilmesi ve Orman Endüstri Mühendislerinin de aynı alanlarda öğretmenlik yapabilmesi sağlanmalıdır.
Mesleki Yeterlik Kurumu (MYK) bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için gerekli asgari bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu belirleyen bir kurumdur. Standardı hazırlanacak meslekler, iş piyasasının ve eğitim kurumlarının öncelikli ihtiyaçları ve sektör komitelerinin önerileri dikkate alınarak MYK Yönetim Kurulunca belirlenmektedir.
MYK’nın görevlendirdiği kurum ve kuruluşlarca veya oluşturduğu çalışma gruplarınca hazırlanan meslek standartlarının Ulusal Meslek Standardı (UMS), yeterliliklerin de Ulusal Yeterlilik (UY) olarak kabul edilebilmesi için inceleme yapmak, önerilerde bulunmak ve Yönetim Kuruluna sunulmak amacıyla görüş oluşturmak üzere üçlü yapıda komiteler oluşturmaktadır.
MYK tarafından oluşturulan “Ağaç İşleri, Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sektör Komitesi” gruplarında, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği disiplinleri bulunmamaktadır.
Hâlbuki diğer komiteler incelendiğinde meslekleriyle uyumlu mühendisliklere yer verilmiştir. Bu sebeple; Mesleki Yeterlilik Kurumu ile yapılacak görüşmeler ile Ağaç İşleri, Kağıt ve Kağıt ürünleri Sektör komitesi gruplarında Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yer alması sağlanmalıdır.
Deney Laboratuvarları ve Belgelendirme ile İlgili Kurum ve Kuruluşlarda Orman Mühendisleri Odası üyesi Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanun ile yasal güvenceye alınan mesleki faaliyet konularına dair hak ve yetkileri bağlamında ahşap malzemeler ile ahşap malzemelerden yapılan imalatların muayene, kontrol, standartlara uygunluk ve bunların belgelendirilmesi konularına özellikle vurgu yaptığı görülmektedir. Bu vurguya istinaden,
a) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı (Türk Standartları Enstitüsü, Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü, vb. gibi) kuruluşlarda bu konular ile ilgili oluşacak her türlü uzmanlık, teknik müşavirlik ve benzeri ihtiyaçlara yönelik ortaya çıkacak personel ihtiyacı doğrultusunda, yeni alımlarda istihdam edilecek mühendis kadrolarında Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin değerlendirilmesi konusunda,
b) Bu konuları kapsamında barındıran özel laboratuvar ve belgelendirme kuruluşları için aranan zorunlu personel listesine Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin eklenmesi konusunda, gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.
3. 5531 SAYILI ORMAN MÜHENDİSLİĞİ, ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ ve AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ HAKKINDA KANUN İLE İLGİLİ YAPILMASI GEREKENLER
5531 sayılı Kanunda Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yetkileri yeterince ve açıklıkla yer almamıştır. Bu Kanuna dayanılarak çıkartılan tüm alt
mevzuatın gözden geçirilerek Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile ilgili hususlar mevcut yasaya aykırı olmayacak şekilde yeniden yorumlanmalı ve gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görev ve yetkileriyle ilgili hususlar 5531 sayılı Kanununda yapılacak değişiklik ile yeniden düzenlenmelidir. Yeni düzenlemede söz konusu Kanunun Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görev, yetki ve sorumluluklarını tanımlayan ilgili kısımlarında aşağıdaki değişikliklerin yapılması faydalı olacaktır.
3.1. 5531 sayılı Kanunun Orman Endüstri Mühendisleri ile İlgili 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (b) Bendinde Yapılması Önerilen Değişiklikler
5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde Orman Endüstri Mühendislerinin faaliyet alanları dört madde ile sıralanmış olup, Orman Endüstri Mühendislerinin faaliyet alanlarında eksiklikler mevcuttur. İlgili yasada olası bir revizyon gündeme getirilerek söz konusu (b) bendinin 1’inci ve 4’üncü alt bentlerine aşağıda italik harflerle gerçekleştirilen eklemelerin yapılması ve devamında yine aşağıda verilen ilave alt bentlerin de eklenmesi önerilmektedir. İlave edilmesi önerilen 5, 6 ve 7’nci alt bentler 4 üncü maddenin (a) bendinde Orman Mühendisleri için tanımlanmış olan ve fiiliyatta Orman Endüstri Mühendisleri ile birlikte yürüttükleri faaliyet alanlarını içermektedir.
b) Orman Endüstri Mühendislerinin faaliyet konuları şunlardır:
1) Kesilen ağacın gövdesinin ilgili standartlar ve piyasa istekleri dâhilinde boylara bölünmesi ve standardına göre sınıflara ayrılması ve odun hammaddesinin yarma, kesme, soyma, biçme, şekil değiştirme işlemlerini yapmak.
2) Odun hammaddesini yongalayarak veya liflere ayırarak ve yapıştırıcı maddeler kullanarak yâda kullanmadan presleme, buharlama, kurutma ve emprenye etme gibi işlemlerle yapısını değiştirmeden veya fiziksel ve kimyasal yollarla değiştirerek işlemek.
3) Kereste, ağaç kaplama levha, kâğıt, selüloz ve benzeri yarı mamullerini üreten ve bunları kullanan, orman ürünleri fabrikalarında, ahşap olmak kaydıyla mobilya ile sabit ve hareketli mobilyalar, doğramalar, kapı, pencere, yer döşemeleri, ahşap yapılar ve elemanların üretim faaliyetlerini yapmak.
4) Odun dışı orman ürünlerinin; envanter, planlama, faydalanma raporu, üretim, kalite kontrolü, maliyet hesaplama, stok kontrolü ve tasarım faaliyetleri yapmak.
(İlave edilmesi teklif edilen maddeler)
5) Orman ve orman dışı alanlarda ahşap ve ahşap esaslı malzemelerden yapılacak yapıların planlanması, projelendirilmesi, uygulanması, denetlenmesi, restorasyonu, renovasyonu ve korunması işlerini yapmak.
6) Cansız Orman Bitkisel Ürün Zararlılarıyla Mücadele çalışmaları yapmak, bu zararlılara karşı reçete yazmak, yazılan reçetenin uygulamasını yapmak, yaptırmak, karantina, fumigasyon vb tedbirleri uygulamak, uygulattırmak. Yurt dışından ülkeye
sokulan cansız orman bitkisel ürünlerinin ülkeye girişine onay vermek, gerektiğinde yukarıda sayılan işlemleri yapmak veya yaptırmak.
7) Her tür orman ürünü işleyen tesislerinin fizibilite raporlarını, kapasite raporlarını, tasarımını, planlamasını, teknik rapor, etüd ve çalışmalarını hazırlamak ve yapmak.
3.2.5531 sayılı Kanunun Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile İlgili 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (c) Bendinde Yapılması Önerilen Değişiklikler
5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine aşağıda belirtilen ve italik olarak yazılan 3 üncü, 4 üncü ve 5 inci alt bentlerin eklenmesi gerekmektedir.
c) Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin faaliyet konuları şunlardır:
1) Ağaç işleri endüstrisinde yer alan ahşap ve türevleri ile diğer endüstriyel malzemeler kullanarak ahşap olmak kaydıyla sabit ve hareketli mobilyalar, doğramalar, deniz araçları, sauna, prefabrik ev, parke, karavan, evlerin ahşap bölümlerinin üretim faaliyetlerini yapmak.
2) Emprenye ve kurutma tesisleri ve benzeri ağaç işleri ürünlerinin tasarım ve imalâtı faaliyetlerini yapmak.
(İlave edilmesi teklif edilen maddeler)
3) Ahşap ve ahşap esaslı eşyaların, ahşap ve ahşap esaslı araç-gereçlerin, ahşap ve ahşap esaslı uygulamaların tasarımını ve imalatını yapmak, bunların kalite kontrol denetimini yapmak ve pazarlama faaliyetlerini yürütmek.
4) Ahşap ve ahşap esaslı malzemelerden yapılacak yapıların planlanması, projelendirilmesi, uygulanması, denetlenmesi, restorasyonu, renovasyonu ve korunması işlerini yapmak.
5) Cansız Orman Bitkisel Ürün Zararlılarıyla Mücadele çalışmaları yapmak, bu zararlılara karşı reçete yazmak, yazılan reçetenin uygulamasını yapmak, yaptırmak, karantina, fumigasyon vb tedbirleri uygulamak, uygulattırmak. Yurt dışından ülkeye sokulan cansız orman bitkisel ürünlerinin ülkeye girişine onay vermek, gerektiğinde yukarıda sayılan işlemleri yapmak veya yaptırmak.
3.3.5531 sayılı Kanunun 5 inci Maddesinde Yapılması Önerilen Değişiklikler
5531 sayılı Kanunun 5 inci maddesine “canlı ve cansız orman bitkisel ürünlerine reçete yazma, bu kapsamda mücadele etme, karantina, fumigasyon ve benzer tedbirleri alma” konusunda farklı disiplinler ile yaşanan yetki karmaşasının ve hak ihlallerinin önlenmesi için aşağıda italik harflerle yazılmış olan kısım eklenmelidir.
“Meslek mensupları, 4 üncü maddede belirtilen faaliyet konularıyla sınırlı olmak kaydıyla; araştırma-geliştirme çalışmaları yapmaya, çevresel muhasebe yapmaya, keşif yapmaya, zarar ziyan belirlemeye, maliyet hesaplamaya, fizibilite raporu hazırlamaya, tasarım faaliyetleri yapmaya, plân ve projeler hazırlamaya ve uygulamaya, standardizasyon
çalışmaları yapmaya, sertifikalandırmaya, kalite kontrolü yapmaya, stok kontrolü yapmaya, denetim yapmaya, muayene yapmaya, hakemlik yapmaya, eksperlik yapmaya, teknik müşavirlik yapmaya, danışmanlık yapmaya, yeminli danışmanlık ve bilirkişilik yapmaya, raporlar hazırlamaya, ormancılık ve orman ürünleri konularında serbest müşavirlik büroları ile serbest yeminli müşavirlik büroları açmaya, laboratuvarlar açmaya, özel müesseseler ile işletmeler kurmaya, bunları yönetmeye ve bunların sorumlu müdürlüğünü yapmaya, ormancılık karantina ve rehberlik hizmetlerini yürütmeye, orman bitkisi zararlılarıyla mücadele ve cansız orman bitkisel ürün zararlılarıyla mücadele kapsamında reçete yazmaya, bu kapsamda karantina, fumigasyon vb. mücadele çalışmaları yapmaya, yurtdışından ülkeye giren canlı ve cansız orman bitkilerine giriş onayı vermeye, her türlü odun ve odun dışı orman ürünleri ile orman endüstrisi dahil her türlü ormancılık çalışmaları için gerekli olan fidan, bitki, alet ve edevatın ihracat ve ithalat ile ilgili hizmetleri tek başlarına, ortak faaliyet alanları içinde ise mevzuatta yetkilendirilmiş diğer meslek mensuplarıyla beraber yapmaya ve yürütmeye yetkilidir. Bu fıkrada belirtilen hak ve yetkiler, Odaya kayıtlı meslek mensuplarınca kullanılır.”
3.4. 5531 sayılı Kanunun 3 üncü Bölümünde Yapılması Önerilen Değişiklikler
5531 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde “4 üncü maddede belirtilen alanlarda faaliyet gösteren gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin mühendis istihdamında uymak zorunda oldukları esaslar Bakanlığın uygun görüşü alınarak Oda tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.” denilmektedir. Bu maddeye dayanarak “Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmelik” çıkarılmıştır. Bu yönetmeliğin 15 inci maddesi ile Orman Endüstri Mühendislerinin, 16 ncı maddesi ile de Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdamı ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından 15 inci ve 16 ncı maddelere uyulmaması durumunda yapılabilecek bir yaptırım bulunmamaktadır. 5531 sayılı Kanunun 3 üncü bölümünde ifade edilen “Yasaklar ve Cezalar” bölümüne aşağıda ifade edildiği gibi veya benzeri bir yaptırımın konabilmesi durumunda 15 inci ve 16 ncı maddeler işlerlik kazanacak ve meslektaşlarımızın istihdamında önemli bir kazanım elde edilmiş olacaktır. İlgili bölüme eklenmesi önerilen ifade aşağıda italik harflerle yazılı olarak verilmiştir:
“Bu Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince mühendis istihdamında uymak zorunda oldukları esaslara uymayan gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretin brüt yıllık miktarının iki katı kadar para cezası uygulanır.”
4. 5531 SAYILI ORMAN MÜHENDİSLİĞİ, ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ ve AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ HAKKINDA KANUNUN SAĞLIKLI YÜRÜTÜLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
5531 sayılı Kanunun Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine sağladığı hak ve yetkilerin etkin bir şekilde kullanılması, yaşanan aksaklıkların giderilmesi, diğer meslek grupları ile yetki karmaşasının önlenmesine ilişkin çalışmalar yapılmalıdır.
4.1. Ahşap Yapılar ve Yapı Denetimi Alanında Yapılması Gereken Çalışmalar
1999 yılında meydana gelen Sakarya, Kocaeli, Gölcük ve Düzce depremlerinden sonra, can ve mal güvenliğinin temini amacıyla tüm yapıların imar planı, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun olarak yapılması ve denetimlerinin sağlanmasına ihtiyaç duyulmuş, bu nedenle 29.06.2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun kapsamında yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin 2’nci bölümünde görev ve sorumluluklar, 3’üncü bölümünde ise Yapı Denetim Kuruluşlarının ve Laboratuvarlarının Çalışma Usul ve Esasları düzenlenmiştir.
Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında “Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları; denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları istihdam eder” ve yine aynı maddenin yapı denetim kuruluşlarının görevlerini tanımlayan dördüncü fıkrasının (d) bendinde “Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak” ifadeleri yer almaktadır.
Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üçüncü alt bendinde “… doğramalar, kapı, pencere, yer döşemeleri, ahşap yapılar ve elemanların üretim faaliyetlerini yapmak.” aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin birinci alt bendinde “…evlerin ahşap bölümlerinin üretim faaliyetlerini yapmak.” hükümleri yer almaktadır.
4708 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (g) bendinde; “Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını,” ifade edeceği şeklinde tanımlandığı, bu tanımda yapıların taşıma sistemlerinde yer alan ahşap, döşeme, çatı, yine ahşap malzeme içeren malzemeden yapılan duvar gibi yük taşıyan ve aktaran bölümleri 5531 sayılı Kanunun yukarıda bahsedilen hükümleri gereğince Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin faaliyet alanlarına girmektedir. Ayrıca 5531 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki, Orman Endüstri Mühendisliği mesleki faaliyet konularına ilişkin, 5 inci maddedeki hak ve yetkiler kapsamında sayılan; plân ve projeler hazırlamak ve uygulamak, standardizasyon çalışmaları yapmak, kalite kontrolü yapmak, denetim yapmak, muayene yapmak, raporlar hazırlamak konuları Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yasal yetkileri arasında bulunmaktadır.
Yukarıda verilen sebeplerle, 4708 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendinde tanımlanan yapı denetim kuruluşlarının görev kapsamı, ahşap yapılarla ilgili Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanun ile tanımlanmış yetkileri kapsamında bulunmaktadır.
Bununla birlikte Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nin “Yapı denetim kuruluşunda ortaklık durumu” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında “Yapı denetim kuruluşuna ortak olabilmek için mimarlık, inşaat mühendisliği, makine mühendisliği veya elektrik mühendisliği diplomasına sahip olmak şartı aranır.” denilmektedir.
Yukarıya çıkarılan maddelerdeki hükümler incelendiğinde; ahşap malzemeler ile ahşap malzemelerden yapılan imalatların muayene, kontrol, denetim, standartlara uygunluğu vb. hususlarda görevler ifa etmek, raporlar hazırlamak konularında Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yasal yetkili oldukları açık biçimde görülmektedir. Bu nedenlerle, 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanununda yer alan yapılardaki her türlü taşıyıcı yâda taşıyıcı olmayan ahşap, döşeme, çatı vb. imalatlarının kontrol ve denetimlerinin, Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri tarafından yapılması için, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde 5531 sayılı Kanunun gereği olarak gerekli düzenleme yapılmalıdır.
Buna göre;
Yapıların sadece taşıyıcı sistemin dayanıklılığı açısından değil, yapıya ait diğer unsurlar açısından da (sağlık, güvenlik, çevre, enerji verimliliği, vb.) değerlendirilmesi, yapı üretiminde kalitenin güvence altına alınması hedeflenmelidir. Ayrıca, mevcut yasada kapsam dışında tutulan yapıların (kamu-özel ayrımı yapılmadan) kapsama alınması gerekmektedir. Yapı denetimi, inşaat ruhsatı alınmasından başlayıp, yapı kullanma izni alınıncaya kadar geçen süreçte aralıksız tüm süreci kapsamalıdır.
Özellikle binaların ahşap yığma yâda karkas taşıyıcı sistemleri, ahşap çatıları, kapıları, mutfak ve banyo dolapları, Vestiyer, giysi dolabı vb dolap grupları, zemin kaplama ahşap malzemeleri, veranda, kamelya ve dış cephe kaplamalarının ahşap bölümleri konusunda yetkili kılınması açısından “Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği”nde gerekli değişikliklerin yapılarak;
a) Yönetmeliğin Ek-3 deki Form-1 “Proje Kontrol Formu Örneği” nde, yapının çatı bölümünün kontrolüne dair bir başlık düzenlenmeli ve formun sonundaki imza bloğunda “Proje ve Uygulama Denetçisi Orman Endüstri Mühendisi ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisi” hanesi açılmalıdır.
b) Yönetmeliğin Ek-8 deki Form-6 “Kalıp ve Donatı İmalatı Kontrol Tutanağı Örneği” nde ahşap kalıplar için Orman Endüstri Mühendislerinin ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin imzalarının yer alacağı “Kontrol Mühendisi Orman Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisi” hanesi açılmalıdır.
c) Yönetmeliğin “Yapı denetim kuruluşunda ortaklık durumu” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına, Orman Endüstri Mühendisliği/Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği diplomalarına sahip olanların da ortak olabilmesi eklenmelidir. Buna göre “elektrik mühendisliği” ibaresinden sonra gelmek üzere “Orman Endüstri Mühendisliği/Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği” ibareleri eklenerek, maddenin birinci fıkrası “Yapı denetim kuruluşuna ortak olabilmek için mimarlık, inşaat mühendisliği, makine mühendisliği, elektrik mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği/Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği diplomasına sahip olmak şartı aranır.” haline getirilmelidir.
d) Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanundan kaynaklanan “yapılarda ahşap işleri ile ilgili metraj çıkarma ve hakediş yetkisini” kullanabilmesi için Yapı Denetim Yönetmeliğinde ve 5531 sayılı Kanunun uygulama yönetmeliklerinde düzenlemeler yapılmalıdır.
4.2. Tarihi Ahşap Eserlerin Restorasyonu Alanında Yapılması Gereken Çalışmalar
Ülkemiz sahip olduğu köklü ve zengin tarihi ve kültürel mirası nedeniyle tarihi ahşap eserler bakımından da oldukça zengin bir birikime sahiptir. 5531 sayılı Kanun ve bağlı yönetmelik gereği her türlü ahşap ve ahşap esaslı ürün, ahşap yapılar ve yapı elemanlarının üretimi ve işlenmesinde Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yetkilidir.
Her türlü tarihi ahşap eser ile ilgili yapılacak tasarruflarda ağaç türü tespiti, ahşabın çürüme, böcek tahribatı durumu, zarar yapan biyotik etmenlerin tespiti, mevcut taşıma kapasitelerinin ortaya konması, bunlarla ilgili koruma tedbirlerinin belirlenmesi, reçete yazılması, fumigasyon önerileri, rehabilitasyon, restorasyon, kısmi yada tamamen rekonstrüksiyon ihtiyaçlarının belirlenmesi, bunlarla ilgili planların hazırlanması, onaylanması, uygulanması, uygulamasının kontrolü vb. hususlarda Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yetkili bulunmaktadır.
Uygulamada ne yazık ki Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin hak ve yetkileri farklı disiplinler tarafından ihlal edilmektedir. Bu durumla ilgili olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü vb. kamuda konunun tarafları ile iletişime geçerek Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin ahşap tarihi eserlerin restorasyonu işlerinde 5531 sayılı Kanundan kaynaklanan hak ve yetkileri konusunda bilgilendirilmeli, bu alanda mevcut mevzuat, yönetmelik, yönerge, usul ve esaslarda Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri lehine gerekli düzenlemelerin yapılması sağlanmalıdır.
4.3. Kapasite Raporları için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Nezdinde Yapılması Gereken Çalışmalar
Bakanlar Kurulunun 16/05/1975 tarihli ve 7/9914 sayılı kararı, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmeliklere göre, kapasite raporlarının odalarca düzenlenmesi ve Birlikçe onaylanmasına ilişkin usul ve esaslar Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından yayınlanan “Kapasite Raporlarının Düzenlenmesi Usul ve Esasları 2016/9-1” ile düzenlenmiştir. Söz konusu belgenin “Kapasite Raporu Düzenlenmesi” ile ilgili 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında “Odalar, çalışma alanlarında bulunan sınai işletmelerin talepleri doğrultusunda kapasitelerini tespit eder ve bu işletmelerin teorik olarak hesaplanan azami üretim gücünü gösteren kapasite raporlarını düzenler.” ibaresi yer almaktadır. Altıncı fıkrasında ise “Kapasite raporlarının onaylanmasında; Oda Muamelat Yönetmeliği’nin 27 nci maddesi ile 78 nci maddesinde odalarca verilecek belgeleri onaylama yetkisine sahip kişiler ve imza yetkilerinin devrine ait esaslar uygulanır” ve devamındaki onuncu fıkrasında “Bu Esaslara uygun olarak hazırlanmayan kapasite raporları Birlikçe onaylanmayarak iade edilir.” ve onbirinci fıkrasında “Birlik, Kapasite Eksperlerine ve raportörlere eğitim yaptırmaya, sertifika vermeye, denetlemeye ve gerekli tedbirleri almaya yetkilidir.” ifadeleri yer almaktadır.
Oda ve Borsalarda Hakem, Bilirkişi ve Eksper Listelerini Düzenleme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde “Bilirkişiler, bu Yönetmelikte belirtilen vasıfları, haiz olanlar arasından, meslek komitelerinin de görüşü alınmak ve mümkün olduğu ölçüde meslek gruplarına göre belirlenmek suretiyle, yönetim kurulunca on dört kişiden az olmamak üzere, asil ve yedek olarak iki liste halinde hazırlanır ve meclis tarafından onaylanır.”,
Yine aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde “Kanunun 26 ncı ve 51 inci maddelerinde öngörülen bilirkişi, eksper, analiz ve kapasite raporlarının oda ve borsalarda istihdam edilen eksperler tarafından tanzim edilmesi esastır. Bilirkişi, eksper, analiz ve kapasite raporlarının oda ve borsalarda istihdam edilen personel tarafından tanzim edilmesi durumunda, üyelerden raporların tanzim bedeli dışında herhangi bir ücret alınamaz ve verilen bu hizmetlerden dolayı da oda veya borsa personeline herhangi bir ödemede bulunulamaz. Konuyla ilgili eksper istihdam edilmemesi halinde, bu maddenin birinci fıkrasında öngörülen raporlar, meclis tarafından onaylanan eksper listeleri arasından görevlendirileceklerce tanzim edilir. Oda ve borsalar, ihtiyaç halinde diğer oda ve borsalar ile Birlikten eksper talep edebilir” denilmektedir.
Geçici 1 inci maddesinde ise “Hakem, bilirkişi ve eksper listelerini düzenlemeyen veya bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak düzenleyen oda ve borsalar, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren iki ay içinde bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak hakem, bilirkişi ve eksper listelerini tanzim eder. Tanzim edilen bu listelerdeki hakem, bilirkişi ve eksperlerin görev süresi izleyen ilk genel seçimlerden sonra yeniden düzenlenecek listelerin onaylanmasına kadar devam eder.” ifadeleri yer almaktadır.
Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin hak yetki ve sorumluluklarının düzenlendiği 5531 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde ifade edilen “Meslek mensupları…..fizibilite raporu hazırlamaya,…..yeminli danışmanlık ve bilirkişilik yapmaya, …… raporlar hazırlamaya…. tek başlarına, ortak faaliyet alanları içinde ise mevzuatta yetkilendirilmiş diğer meslek mensuplarıyla beraber yapmaya ve yürütmeye yetkilidir. Bu fıkrada belirtilen hak ve yetkiler, Odaya kayıtlı meslek mensuplarınca kullanılır.” hükmü gereği ve bu kanuna istinaden yayınlanmış olan “Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmelik” hükümleri gereği her türlü orman ürünü, ahşap ve ahşaba dayalı ürünler, mobilya, selüloz ve kağıt vb. üretim yapan tesislerde kapasite raporları hazırlamaya yetkili mühendislik disiplinleri sadece Orman Mühendisleri Odasına bağlı olan Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleridir.
Sonuç olarak 5531 sayılı Kanunun tanıdığı hak ve yetkilere dayanarak ve TOBB’nin konu ile ilgili usul ve esaslar ve buna dayalı yönetmeliğin ilgili hükümleri gereğince orman ürünleri endüstrisinde faaliyet gösteren tesislerin kapasite raporlarının hazırlanmasında Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görevlendirilmesi gerekmektedir.
Aynı şekilde Yerli Malı Belgesi, Ekspertiz Raporu ve Mücbir Sebep Belgesi için de aynı gerekçelerle Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görevlendirilmesi gerekmektedir. Orman ürünleri alanında faaliyet gösteren işletmelere TOBB tarafından 2 yılda bir kapasite raporu düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir. TOBB bu konuda ilgili eksperlere kendisi eğitim verip yetkilendirmektedir. Eğitim zamanları oda tarafından takip edilip meslektaşlarımıza bilgi verilmelidir. Ayrıca her kapasite raporu düzenlendiğinde SMM belgesine sahip Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri tarafından vize onayı yapılması için TOBB nezdinde oda tarafından gerekli çalışma yapılmalıdır.
TOBB’un verdiği bu eğitimlerin Orman Mühendisleri Odası (OMO) işbirliği ile yapılması ve mümkünse OMO tarafından kontrol edilen, onaylanan ve vize ettirilen raporların sunulması için girişimde bulunulmalıdır. Konu ile ilgili TOBB nezdinde daha önce yapılan girişimlerden kalıcı ve etkili bir netice alınamamış olup bu görevler hukuka aykırı bir şekilde diğer mühendislik dallarına verilmektedir. Bu konuda TOBB nezdinde ısrarcı olunmalı ve gerekirse hukuki girişimlerde bulunulmalıdır.
5531 sayılı Kanuna istinaden yayımlanmış olan “Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmelik”in Orman Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdamı ile ilgili 15 inci ve 16 ncı maddelerinde ifade edilen hükümler uyarınca, 25 kişi ve üzeri işçi istihdam eden orman ürünleri tesislerinde OMO’ya bağlı Orman Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
TOBB tarafından kapasite raporu talep eden işletmelerden ilgili kanun ve yönetmelik hükümleri gereği Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam ettiğini belgelendirmesinin istenmesi gerekmektedir. Bununla ilgili TOBB nezdinde OMO tarafından girişimde bulunulmalı ve ısrarla takipçisi olunmalıdır.
Orman Ürünlerinin Satış Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile getirilen düzenlemede; “Küçük sanat erbabına, yılda seksen metreküpü geçmemek üzere, ilgili orman işletmesince, tasdik edilmiş kapasite belgesine dayanılarak verilecek her türlü orman ürünü,” tahsisli satış usulüyle satılabileceği belirtilmiştir. Tahsisli satıştan yararlanacak esnaf ve sanatkârımızdan Orman Genel Müdürlüğünün 303 sayılı Tebliğinin 5.10.5 inci maddesi uyarınca istenen kapasite raporlarının, 5531 sayılı Kanunda öngörüldüğü üzere; Odaya kayıtlı, serbest meslek mensupluğu ruhsatına sahip ve anılan Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde faaliyet konuları belirlenmiş olan yetkili Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi tarafından onaylanması gerekmektedir. Bu kapsamda Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu nezdinde girişimlerde bulunulmalı ve kapasite raporları hususunda Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yetkisini kullanmasının önü açılmalıdır.
4.4. Gümrük Müşavirliği Nezdinde Yapılması Gereken Çalışmalar
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirleyen 4458 sayılı Gümrük Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Müsteşarlık, gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri alır. Bu çerçevede, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gerekli gördüğü bir kısım tespit işlemlerinin, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müşavirleri eliyle yürütülmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemeye yetkilidir.” denilmektedir. Aynı Kanunun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında gümrük müşaviri olabilmenin şartları sıralanmış (f) bendinde gümrük müşaviri olabilmek için “Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yüksek Öğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak.” şartı bulunmaktadır.
Görüleceği gibi Kanunda gümrük müşaviri olabilecek meslekler arasında Endüstri Mühendisliği zikredilmesine karşın, Endüstri Mühendisliği müfredatı ile birçok ortak derse sahip olan ve isminde de “Endüstri Mühendisi” ibaresi geçen Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği, sayılan bu disiplinler arasında yer almamaktadır. Endüstri Mühendisliği ile Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği ders müfredatlarındaki benzerlik nedeni ile bu iki disiplin arasında çift anadal programları açılmaktadır. Bu sebeple Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği disiplinlerinin de Gümrük Müşaviri olabilecek disiplinler arasında yer alması için OMO tarafından gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.
4.5. Isıl İşlem ve İşaretleme ile İlgili Yapılması Gereken Çalışmalar
Ülkemizin de üyesi bulunduğu IPPC (Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu) Genel Kurulunun 2002 yılında kabul ettiği, uluslararası ticarette ahşap ambalaj malzemeleri kullanımını düzenleyen standarda göre, ihraç edilen ürün ne olursa olsun, her türlü ahşap ambalaj malzemesi (kalınlığı 6 mm’den az olanlar hariç olmak üzere, palet, sandık, kasa, takoz vb.) işlemden geçirilmiş (ısıl işlem) ve işaretlenmiş olmak zorundadır. Isıl işlem ile işaretleme ancak yetkili firmalar tarafından yapılabilmektedir.
Bu kapsamda ihracatçı ülkenin sorumluluğu, ısıl işlem veya metil bromür fümigasyonu ve bu işleme ilişkin uluslararası geçerliliği olan işaretlemeyi yapma yetkisinin verilmesini sağlayan mevzuatı yayınlamak ve uygulamak; İhracatçının sorumluluğu, ihraç edilen ürünlerde kullanılan ahşap ambalaj malzemesinin ISPM 15 standardının işaretini taşımasını sağlamak ve istemek; İthalatçı ülkenin sorumluluğu, ülkesine giren ahşap ambalaj malzemelerinde ISPM 15 standardının işaretini aramaktır.
Ülkemiz, 4/5/2004 tarihli ve 25452 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik” ile işlem yapma ve işaretleme yetkisini aynı gün vermeye başlamış, fakat en son 30/12/2004 tarihli ve 25686 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle, ithalatta
ISPM 15 standardının aranmasını 01/01/2006 tarihine ertelemiştir. 1/1/2006 tarihinden sonra da uygulanmaya başlamıştır.
Dönemin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yürürlüğe konulan Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik ile Danıştay 10’uncu Dairesinde verilen 17.11.2009 tarihli, E:2006/4831 ve K:2009/9567 karara uygun olarak, ahşap ambalaj malzemelerinin FAO’nun ISPM-15 standardına uygunluğunun kontrolü ve işaretlenmesi yetkisi, Orman Endüstri Mühendisleri ile Ziraat Mühendislerine birlikte verilmiştir. Ancak, Yönetmeliğe izin belgesi bulunmayan işletmelerin denetlenmesi başlığı altında eklenen 13 üncü maddesinde, bu tesislerin denetiminin iki Ziraat Mühendisince de yapılabileceği düzenlemesi yapılmıştır. Malzemesi ahşap olan ambalaj malzemeleri ile ilgili her türlü tasarruf ve yetki 5531 sayılı Kanun gereğince Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerindedir.
Söz konusu maddenin birinci fıkrası içinde yer alan ve Danıştay kararına aykırı olarak eklenen “…iki Ziraat Mühendisinden oluşan veya” ibaresinin iptali için OMO tarafından Danıştay 10’uncu Dairesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı aleyhine dava açılmış, yürürlüğün durdurulması talebi ret edilmiş, ancak yürürlüğün durdurulması ret kararına Danıştay, İdari Dava Daireleri Kurulunda itiraz edilmiş, Kurulun 21.5.2015 tarihli ve İDDK YD İtiraz No:E2015/1364 sayılı kararı ile bu ibarenin yürürlüğü durdurulmuştur. Böylece eskiden olduğu gibi, denetimleri bir Orman Endüstri Mühendisi ile bir Ziraat Mühendisinin birlikte yapması zorunluluğu sağlanmıştır.
Ayrıca bu dava konusu yönetmelik ile ısıl işlem fırınları kapasite raporları, “üretimle ilgili mühendis” ifadesi bağlamında, Orman Endüstri Mühendisi ile Ağaçişleri Endüstri Mühendisince yapılması hususu yönetmelikte sağlanmıştır.
Yukarıda özetlenen mahkeme kararlarına ve Orman Mühendisleri Odası ve üyelerinin müteaddit kez yaptığı başvurulara rağmen uygulamada gerekli düzeltme sağlanamamış olup, Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine ait olan yetki hala ziraat mühendisleri tarafından kullanılmaktadır.
Ahşap malzeme yâda malzemesinin ahşap olduğu tüm ürünlerin kesilmesi, parçalara ayrılması, birleştirilmesi, her türlü işlenmesi, imalatı, standardizasyonu, kontrolü, taşınması, pazarlanması, korunması, yeniden ekonomiye kazandırılması, vb iş ve işlemler ile ilgili uzmanlık alanı ve yetkileri, 5531 sayılı Kanun hükümleri gereğince Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine aittir. Bu yetkinin başka meslek gurupları tarafından kullanılması hukuki değildir.
Ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işleme tabi tutulması ve işaretlenmesine dair yönetmelik hükümlerine göre işaretleme yetkisi alan firmaların kapasite raporları Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri tarafından yapılmalıdır.
Bu hususta yapılması gereken en sağlıklı iş ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işleme tabi tutulması ve işaretlenmesine dair yürürlükteki Yönetmeliğin tümden yürürlükten kaldırılmasıdır. Orman Mühendisleri Odası tarafından yeniden hazırlanacak söz konusu yönetmelik ile yetki tamamen Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine verilmelidir. Ziraat Mühendislerinin söz konusu iş ve işlemlerle ilgili hem
teknik bir eğitimi ve bilgisi, hemde yetkisi bulunmamaktadır. Yönetmelikte yetki verilen meslek mensuplarında Orman Mühendisleri Odasının mevzuatına göre oda kayıt belgesi ve yetki belgesi aranması gereklidir.
Her türlü ahşap palet ve ahşap ambalaj ürünlerinin ısıl işleme tabi tutulması ve işaretlenmesi ile ilgili Mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca çıkartılan, 27/5/2015 tarihli ve 29368 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, “Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik” in düzenleme ve uygulama yetkilerinin Orman Genel Müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir.
4.6. Bitki Karantinası ve Fümigasyon ile İlgili Yapılması Gereken Çalışmalar
Mülga Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 2011 yılında yürürlüğe konulan Bitki Karantinası ve Fümigasyon Yönetmeliği ile orman bitkisi ve bitkisel ürünlere fümigasyon uygulamasında, fümigasyon operatörünün Ziraat Mühendisi ve operatör yardımcısının ise Ziraat Teknisyeni olması şeklinde düzenlenmiştir.
Orman bitkisi ve bitkisel ürünlere fümigasyon yapmak konusunda, mesleki haklarımızı ihlal eden Yönetmeliğin tanımlara ilişkin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ğ), (h), (ı), (j) bentleri ile ziraat mühendisi adaylarda aranacak şartlara ilişkin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c), (ç) bentlerinin iptali için OMO tarafından Danıştay 10. Dairesinde dava açılmış, 2.7.2015 tarihli ve E:2011/9351 ve K:2015/3519 sayılı kararda “Ormanlık alanlarda ve ormanlık alanların dışındaki alanlarda bulunan orman bitkileri (ve bu bitkilerden elde edilen bitkisel ürün ve bitkisel sanayi ürünleri) ile orman ürünlerine ilişkin karantina (ve bu arada fümigasyon) hizmetlerinin Orman Mühendisi ve Orman Endüstri Mühendislerince yürütüleceği sonucuna ulaşılmıştır” denilmek suretiyle, 5531 sayılı Kanunun 58/1 ve tüzüğün 6/v maddesine dayanarak bu maddeler iptal edilmiştir.
Bu karardan sonra, Bitki Karantinası Fümigasyon Yönetmeliğinde Değişiklik yapılamasına Dair Yönetmelik (RG:30.6.2016, 29758) ile değişiklik yapılmış, orman bitkisi ve bitkisel ürünlerine fümigasyon uygulaması yapacak Fümigasyon Operatörünün Orman Mühendisi ve Orman Endüstri Mühendisi olması düzenlenmiştir.Ancak ısıl işlem ve işaretleme yönetmeliğinde olduğu gibi burada da uygulamada hala yetki aşımlarının önüne geçilememiştir. 5531 sayılı Kanunun çıktığı 2006 yılından bu yana yapılan başvurular ve mahkeme kararları dikkate alınmayarak, Ziraat Mühendislerine bu görevlerin verilmesi hukuka aykırıdır ve verdikleri raporlar da geçersizdir.
Bu kapsamda yetki aşımlarının önlenmesi ve yetkisiz kimselerce verilen raporların geçersizliği ile ilgili gereken girişimlerin OMO tarafından ilgili kurumlar nezdinde ve ayrıca yargı yolu ile yapılması ve ısrarla takibi gerekmektedir. Her türlü orman bitkisi ve orman ürünlerine karantina ve fümigasyon işlemleri ile ilgili düzenleme ve uygulama yetkilerinin Orman Genel Müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir.
4.7. Bilirkişilik ile İlgili Yapılması Gereken Çalışmalar
Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri, 5531 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde tanımlanan hak yetki ve sorunlulukları kapsamında, her türlü orman ürünü, ahşap ve ahşap esaslı ürün, bu ürünlerle oluşturulan konstrüksiyon ve yapıların tasarımı, planlaması ve üretimi süreçlerinde eksperlik ve bilirkişilik yapmaya yetkili mühendislik disiplinleridir. Fakat uygulamada aynı alanda farklı disiplinlerin bilirkişi sıfatı ile rapor düzenledikleri yaygın bir vakıadır. Bu durumun başlıca sebebi ilgili kurumlardaki bilgi eksikliğidir.
İlgili kurumlar tarafından bilirkişilik listelerinin oluşturulması bilirkişi görevlendirme-lerinde hatalı uygulamaların ve yetki genişlemelerinin önlenmesi için Barolar, Tüketici Hakem Heyetleri, Bilirkişi Bölge Kurulları ve Adliyeler gibi ilgili kurumlar nezdinde 5531 sayılı Kanunun sağladığı hak ve yetkiler hususunda OMO tarafından bilgilendirme yapılması ve Bilirkişilik Bölge Kurulları tarafından bilirkişi listeleri ilan edildiği zaman takibi yapılarak süresi içinde Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile ilgili kısımlara başka meslek mensuplarının müdahil olmasının önüne geçilmelidir.
Adalet Bakanlığı Bilirkişilik Daire Başkanlığı nezdinde OMO tarafından girişimde bulunularak “Bilirkişilik konu başlıkları ve alt konu başlıkları” içerisinde Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin bilirkişilik faaliyet alanları detaylandırılmalıdır.
5. SERBEST MESLEK BÜROLARI FAALİYETLERİ KAPSAMINDA ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BÜNYESİNDE YAPILMASI GEREKENLER
5.1. Normal Üretim veya Dikili Satış
Orman Genel Müdürlüğünde görevli Orman Mühendisleri tarafından, teknik olarak kesilmesine karar verilip damgalanmış, sıra numarası verilmiş ve numaralandırılmış dikili haldeki ağacın, dikili satış usulü yâda normal üretim aşamasında, kalite ve kantite açısından orman ürünleri sanayiinin yâda piyasanın istediği boy ve ölçülerde standartlara uygun olarak tomruk, tel direği, maden direği, vb olarak kesilmesi, parçalara bölünmesi ve piyasaya arz edilmesi noktasında, eğitim-öğretim ve teknik bilgi, tecrübe açısından, Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yetki ve ilgi alanına girdiği açıktır.
Ortalama 80–120 yıl gibi uzun bir idari müddeti içerisinde büyümüş, korunmuş ve kesim aşamasına gelmiş milli servet olan ağaçların, Orman Mühendislerince kesilmesine karar verilmesinden itibaren, kalite ve kantite açısından optimum değer sağlanabilmesi için, bu konuda teknik olarak bilgili, ehil ve kanunen yetkili olan Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin gözetiminde ve müdahalesi ile kesilmesi, boyutlandırılması ve sanayide işlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğin 15 inci maddesine aşağıdaki hususlar ilave edilmelidir.
· Asli odun üretimi teknik hizmetleri kapsamında; dikili kabuklu gövde hacmi 6000 m3 olan dikili üretimler için bir, bu miktardan fazla dikili üretimler için her 6000 m3 dikili üretim için bir olmak üzere belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam edilir.
· Dikili kabuklu gövde hacmi 6000 m3 kadar olan üretimler için, danışman bir meslek mensubu süreli gün esaslı çalıştırılır.
· Kesilen ağacın, piyasa istekleri ve TSE standartlarına göre optimum randıman ve kalite sınıfında boyutlandırılması, sınıflandırılması, taşınması ve satışa hazır hale getirmek üzere istiflenmesi ve piyasaya arz işlemlerinin yapılması işleri için belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam edilir ya da danışman bir meslek mensubu süreli gün esaslı çalıştırılır.
Ayrıca; Orman Genel Müdürlüğünün 6877/A sayılı “Dikili Ağaç Satış Esasları” Tamiminde yer alan ilgili maddelerde aşağıda italik olarak verilen düzenlemeler yapılmalıdır.
Madde 5.1;
Dikili ağaç satışı yaptırmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, Bölge Müdürlüğü dahilinde 60 günlük üretim periyodunda 500 m3 ve üzeri satışlar için ihalenin kesinleşmesini müteakip satış yaptırmadan önce, 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun uyarınca orman ürünleri üretimi alanında yetkili Orman Mühendisi, Orman Yüksek Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi veya Orman Endüstri Yüksek Mühendisi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Yüksek Mühendisi çalıştırmak zorunda olup, müşteri oda belgesi ile birlikte,
Madde 5.1.1;
Bölge Müdürlüğü dâhilinde 60 günlük üretim periyodunda, İşletme Müdürlüklerinden 12.000 m³ ve katları dikili ağaç satın alanlar; her 12.000 m³ için en az 6 ay süreli hizmet akdiyle, Orman Mühendisi, Orman Yüksek Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi veya Orman Endüstri Yüksek Mühendisi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Yüksek Mühendisi çalıştırdığına dair noterden düzenlenmiş sözleşmeyi,
Madde 5.1.2;
Bölge Müdürlüğü dâhilinde 60 günlük üretim periyodunda, İşletme Müdürlüklerinden 12.000 m³’e kadar dikili ağaç satın alanlar; en az 6 ay süreli hizmet akdiyle Orman Mühendisi, Orman Yüksek Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi veya Orman Endüstri Yüksek Mühendisi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Yüksek Mühendisi çalıştırdığına dair noterden düzenlenmiş sözleşmeyi veya dikili ağaç satış süresini kapsayacak şekilde düzenlenmiş olmak şartıyla, serbest ormancılık büroları, serbest orman ürünleri büroları ya da ormancılık/orman ürünleri şirketiyle yapılmış danışmanlık hizmet alımı sözleşmesini ibraz etmek zorundadır. Bir Orman Mühendisi, Orman Yüksek Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi veya Orman Endüstri Yüksek Mühendisi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri
Yüksek Mühendisi 2 aylık üretim periyodunda 6.000 m³’e kadar dikili ağaç satışında danışmanlık hizmeti verebilir. Müşteri, Orman Mühendisi, Orman Yüksek Mühendisi, Orman Endüstri Mühendisi veya Orman Endüstri Yüksek Mühendisi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisi veya Ağaçişleri Endüstri Yüksek Mühendisini yukarıda yapılan açıklama çerçevesinde Ek-7’deki örnekte belirtilen gün sayıları dikkate alınarak idareyle belirledikleri iş takvimine göre iş mahallinde bulundurmak zorundadır.
5.2. Mesaha ve Boylama Hizmet Alımları ile ilgili yapılması gereken çalışmalar
Orman İşletme Müdürlüklerince çıkılan “Orman Emvali Üretim İşlerinde Mesaha Hizmet Alımı” veya “Mesaha ve Boylama Hizmet Alımı İşi” ihalelerinde, ihale ilanı ve şartnamelerde, Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin de ihaleye katılabileceği ya da çalışabileceği şeklinde Orman Genel Müdürlüğünce gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Orman İşletme Müdürlüklerince çıkılan “Orman Emvali Üretim İşlerinde Mesaha Hizmet Alımı” ihalelerinde, ihale ilanı ve şartnamelerde; Orman Mühendisleri Odasınca çıkartılan Ormancılık ve Orman Ürünleri Bürolarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Yönetmeliğinin 12 nci ve 13 üncü maddesine atıf yapılarak, sadece “Serbest Ormancılık Bürosu/Şirketi” veya “Serbest Yeminli Ormancılık Bürosu/Şirketi” şartı aranmaktadır. Hâlbuki söz konusu yönetmeliğin 12 nci maddesinde, “Serbest Orman Ürünleri Bürosu/Şirketi” ve “Serbest Yeminli Orman Ürünleri Bürosu/Şirketi” ibareleri de yer almaktadır. Yine, 5531 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde Orman Endüstri Mühendislerinin faaliyet konuları arasında; “odun hammaddesinin yarma, kesme, soyma, biçme, şekil değiştirme işlemlerini yapmak” yer almaktadır. Zaten söz konusu bu faaliyetler, Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin çalışma ve uzmanlık konuları arasında yer almaktadır.
Orman işletme müdürlüklerince çıkılan “Orman Emvali Üretim İşlerinde Mesaha Hizmet Alımı”, “Mesaha Hizmetleri Yapılması (Piyasa İstekleri Doğrultusunda Boylanması, Sınıflandırılması, Ölçülmesi ve Tutanaklara Bağlanmasına Yönelik Teknik Üretim Hizmetleri) Danışmanlık ve Hizmet Alımı”, “Tasnif ve Depolama İşlemleri (Satış İstif Yerine Taşınan Yapacak Vasıftaki Orman Ürünlerinin, Ürün Gruplarına ve Kalite Sınıflarına Göre Ayrılması ile Bu Ayrım Sonucu Başkalarına Yaptırılan İstiflerin Ebat Listelerine Ait Kayıtların Çıkarılması) Danışmanlık ve Hizmet Alımı” ihale ilanı ve şartnamelerinde, Orman Endüstri Mühendislerinin, Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin ve Orman Mühendislerinin yetkili olduklarını belirten bir ifade konulmalıdır. Mesaha Hizmetleri Yapılması ve Tasnif Depolama İşlemlerin yapılmasıyla ilgili EKAP’ ta yayımlanan İhalelerdeki Teknik ve İdari Şartnamelerde sadece Orman Mühendisi çalıştırılma şartı konulmakta olup, söz konusu bu ihalelerde Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin çalıştırılması şartının da konulması için, Orman Genel Müdürlüğü nezdinde Orman Mühendisleri Odası tarafından gerekli girişimde bulunulmalıdır.
Aşağıda fiilen yayınlanmış olan bir ihale ilanında bununla ilgili bir örnek verilmiştir.
“…İhale konusu işin yerine getirilmesi için alınması zorunlu olan ve ilgili mevzuatında o iş için özel olarak düzenlenen sicil, izin, ruhsat vb. belgeler,
Gerçek kişi olması halinde; ilk ilan tarihinin ya da ihale veya son başvuru tarihinin içinde bulunduğu yılda alınmış, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu ilgili meslek odası hükmünden ” Orman Mühendisleri Odasının” , odaya kayıtlı olduğunu gösterir belgeden de, 5531 sayılı Kanun uyarınca, mesleki hakların kullanılma şartı olan ve mesleki uzmanlık konuların belirtildiği, vizesi yapılmış ”Serbest Meslek Mensubu Ruhsat Belgesi” veya vizesi yapılmış ”Serbest Yeminli Meslek Mensubu Ruhsat Belgesi”, “Serbest Orman Ürünleri Bürosu Tescil Belgesi” veya ”Serbest Ormancılık Bürosu Tescil Belgesi” veya “Serbest Yeminli Orman Ürünleri Bürosu Tescil Belgesi” veya ”Serbest Yeminli Ormancılık Bürosu Tescil Belgesi” veya ”Ortaklık Büroları Tescil Belgesi” ile meslek mensubunun odaya kayıtlı, ruhsatlı ve çalışanlar listesine kayıt bilgilerini içeren ve ihale konusu iş için düzenlenmiş ”Oda kayıt belgesi”,
Tüzel kişi olması halinde; tüzel kişinin ”Ormancılık ve Orman Ürünleri Bürolarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Yönetmeliği”nin 12 nci ve 13 üncü maddelerine göre kurulmuş, Orman Mühendisleri Odasından tescilli “Serbest Orman Ürünleri Şirketi” veya ”Serbest Ormancılık Şirketi” veya “Serbest Yeminli Orman Ürünleri Şirketi veya ”Serbest Yeminli Ormancılık Şirketi ” olmak koşuluyla, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu ticaret ve/veya sanayi odasından, ilk ilan tarihinin ya da ihale veya son başvuru tarihinin içinde bulunduğu yılda alınmış, ”tüzel kişiliğin odaya kayıtlı olduğunu gösterir belge”, Orman Mühendisleri Odasından alınmış “Serbest Orman Ürünleri Şirketi Tescil Belgesi” veya ”Serbest Ormancılık Şirketi Tescil Belgesi” veya “Serbest Yeminli Orman Ürünleri Şirketi Tescil Belgesi” veya ”Serbest Yeminli Ormancılık Şirketi Tescil Belgesi” ile bu şirketlerin meslek mensubu ortaklarının oda üye kaydı, ruhsatlı ve çalışanlar listesine kayıt bilgilerini içeren ve ihale konusu iş için düzenlenmiş ”Oda kayıt belgesi” şeklinde olmalıdır.
İhale ilanları ve ihale şartnameleri, tüm işletme müdürlüklerinde yeknesak olacak şekilde hazırlanmalıdır. Bu hususun yerine getirilmesi ve takibi için, Orman Mühendisleri Odası Genel Merkezince Orman Genel Müdürlüğüne resmi bir yazı yazılmalı ve şifahi olarak ta gerekli görüşmeler yapılarak, uygulama pekiştirilmelidir.
Orman Genel Müdürlüğünün Asli Orman Ürünlerinin Üretim İşlerine Ait 288 sayılı Tebliğinin “4.4.3- Gövdenin Boylara Bölünmesi” bölümünde, gövdenin boylara bölünmesi ve standardizasyonu ile ilgili yetkinin 5531 sayılı Kanunun da öngördüğü şekilde Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine verilmesi sağlanmalıdır.
Orman Genel Müdürlüğünün 288 sayılı tebliğinin ilgili bölümünde “……Bulunduğu yerde uzun yıllar hayatiyetini devam ettirerek ekonomik bir kıymet meydana getiren ağacın ehil olamayan ellerde bilinçsiz olarak bölünmesine kesinlikle izin verilmeyecektir. Boylama ve standardına göre sınıflandırma işleri görevli memurlar tarafından yapılacak, yeterli sayıda memur bulunmaması halinde, memurun yerine bu
hususta yetişmiş, kendisine güvenilir, yevmiyeli işçiler çalıştırılacaktır. Görevli personelin bu hususta yetiştirilmeleri ve meleke kazanmaları için, Bölge Müdürlükle-rince İşletmelerde sık sık eğitim ve kurslar düzenlenecektir. Böylece Ormancılık Ana Planı ve entansif ormancılığın gereği olarak Dikili Kabuklu Gövde Hacminden en yüksek oranda endüstriyel odun elde edilmesi sağlanacaktır. Boylama ve standardizasyon hususunda Bölge Müdürlüğü ve İşletme Müdürlüğü yetkililerince gerekli kontroller yapılacak, teftiş esnasında da yukarıda belirtilen hususların yerine getirilip getirilmediği denetlenecektir.” denilmektedir.
Orman Genel Müdürlüğünün tomruk satışlarından elde edeceği gelirin artırılması ve orman ürünleri endüstrisinin kaliteli hammadde beklentilerinin karşılanabilmesi için 288 sayılı tebliğin yukarıda metni verilen ’’4.4.3- Gövdenin Boylara Bölünmesi bölümünde,
-Boylama, mesaha ve standardına uygun biçimde sınıflandırma işlerinde,
-Çalıştırılan personelin eğitiminde ve,
-Yapılan işlere refakat ve kontrol işlerinde,
Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin de çalışabilmesi için gerekli düzenlemenin yapılması sağlanmalıdır.
Ayrıca yukarıda belirtilen işlerin hizmet alımı ile Serbest Orman Ürünleri Bürolarına ve şirketlerine verilmesi sağlanmalıdır.
6. ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI BÜNYESİNDE YAPILMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR
6.1. Orman Mühendisleri Odası Asgari Ücret Tarifesi Hakkında Yapılması Gereken Çalışmalar
Orman Mühendisleri Odamızın Asgari ücret ile ilgili yapılan tarife ve düzenlemeler incelendiğinde, aşağıda belirtilen hususların ilgili komisyon tarafından düzeltilmesi gerektiği görülmektedir.
Orman Mühendisleri Odası, Asgari Ücret cetvelinde yazılı olan (Sayfa 22);
Madde 54 -19 Ahşap yapı ve ahşap çatıların genel sağlık taramalarının yapılması,
Madde 54 -20 Ahşap yapı ve ahşap çatılardaki çürüklük ve böcek zararı mücadele projesinin yapılması
Madde 54 -21 Ahşap yapı ve ahşap çatılardaki çürüklük ve böcek zararları ile mücadele yapılması
Madde 54 -22 Ahşap yapı ve ahşap çatılarda emprenye ve fümigasyon uygulaması
Madde 54 -23 Ahşap tel direklerde çürüklük ve böcek zararlarının belirlenmesi
Madde 54-24 Ahşap tel direklerinde yerinde bakım (bandaj, bor çubukları vb) uygulanması,
maddelerinde Orman Endüstri Mühendisleri olarak belirlenmiş olan mesleki yetkinin, Ağaçişleri Endüstri Mühendislerince de yapılabilecek işlemlerden olması sebebiyle düzeltilerek, maddenin yeni hali “Ahşap yapı ve ahşap çatıların çürüklük, böcek zararı ve yangın tehlikesi açısından teknik yöntemler kullanılarak “Orman Bitkisel Ürünlerine Koruma Ürünü Reçete Yazma Yetki Belgesi” alan Orman Endüstri Mühendisleri ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendislerince genel sağlık taraması yapılıp raporlanacaktır.” şekline getirilmelidir.
6.2. Orman Mühendisleri Odası Asgari Ücret Listesi ile Diğer Meslek Oda Listelerinin Fiyat Birlikteliğinin Sağlanması için Yapılması Gereken Çalışmalar
Orman Mühendisleri Odası, Asgari Ücret cetvelinde yazılı olan (Sayfa 25-30) özellikle sınai tesislerin kapasite raporları ve ekspertizler için düzenlenmiş rapor bedelleri, sınai tesislerin bağlı olduğu sanayi odaları vb birliklerin rapor bedelleri arasında uyumsuzluk olduğu görülmektedir.
Örnek olarak, Orman Mühendisleri Odası asgari ücret tarifesinde kapasite raporu bedeli 1.250 TL (Bin İkiyüz elli Türk Lirası) iken, Sanayi Odalarında bu bedel 400 TL (Dört yüz Türk Lirası) civarlarındadır.
Şubeler aracılığı ile diğer oda ve birliklerle yazışmalar yapılarak gerekli bilgilerin toplanıp, tarife birliği sağlanması konusunda yeniden bir çalışma yapılması gerekmektedir.
6.3. Güncel Asgari Ücret Hakkında Yapılması Gereken Çalışmalar
Orman Mühendisleri Odası, asgari ücret tarifesine göre 2019 yılı asgari Mühendis aylığı net 3.400 TL dir. Asgari ücret tespitinde sadece kamuda çalışan mühendislerin değil, özel sektörde çalışan, özellikle yeni mezun genç meslektaşlarımızın asgari mühendis aylığı ile ilgili beklentilerini realize edip bu konudaki kanuni hakları ile ilgili bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Asgari ücretin ödenmemesi veya eksik ödenmesini İş Kanunu cezai yaptırıma bağlamıştır. Bazı işverenler işçilik maliyetini düşürme adına, asgari ücreti usulüne uygun ödemezse, denetimlerde tespit edilmesi halinde Müfettiş/Denetmenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu, 2x Asgari ücret tutarında İPC, gecikme zammı, Vergi Usul Kanuna göre usulsüzlük cezaları hatta hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
“Güncel mühendislik asgari ücreti” ile ilgili üyeler bilgilendirilmeli ve çalıştıkları firmalarda düşük asgari ücretten sigortalı olmalarının kanuna aykırı olduğu bildirilmelidir.
6.4.Orman Mühendisleri Odası, Genel Merkez ve Şube Yönetim Kurullarında Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisinin de Olması Konusunda Gereken Çalışmalar
16 Aralık 2018 tarihinde yapılan bu çalıştay da göstermiştir ki, Orman Mühendisleri, Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri aynı ağacın dalları
olmalarına karşın iletişim sorunları yaşamakta, birbirlerinin ihtiyaçlarını ve davranışlarını bilememektedir. Bu eşyanın doğası gereği normaldir. Çünkü Orman Mühendisleri ağırlıklı olarak kamu sektöründe çalışma hayatına devam ederken, Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri çoğunlukla özel faaliyet göstermektedir. Bundan dolayı yapılacak tüm oda seçimlerinde tüm merkez ve şube yönetim kurullarında üç disiplinden de temsilcilerin yer alması sağlanmalı ve alan odaklı çalışmaların daha sağlıklı yürütülmesi adına bu disiplinlerin temsilcilerinin başında olacağı alt çalışma birimleri oluşturulmalıdır. Ortak oluşturulan 5531 sayılı Kanun da bunu gerektirmektedir.
7. DİĞER KURUMLAR NEZDİNDE YAPILMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR
7.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarında Yapılması Gereken Çalışmalar
Orman Mühendisleri Odası üyesi Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanun ile yasal güvenceye alınan mesleki faaliyet konuları itibariyle, bu konulardaki hak ve yetkileri göz önüne alındığında, Orman Ürünleri Endüstrisinde faaliyet gösteren işletmelerde makine ve ekipman, hammadde ve yarı mamullerin yanı sıra çalışanları da yakından tanıyan, Orman Endüstri Mühendislerine ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerine İSG uzmanlığı için öncelik verilmesi yerinde olacaktır. Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin sektörün ve firmaların sorunlarına hâkim olmaları sebebiyle iş kazalarındaki artışın önüne geçilmesinde daha etkin bir rol oynayacakları açıktır.
7.2. KOSGEB Projelerinin Değerlendirilmesinde Yapılması Gereken Çalışmalar
KOBİGEL-KOBİ Gelişim Destek Programından yararlanacak kuruluşlar farklı alanlarda faaliyet gösterebilmektedir. Özellikle Ağaç İşleri, Orman Endüstrisi ve Mobilya Sanayinde tüm kademelerde görev alan Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri sektöre hakimdir. KOBİGEL-KOBİ Gelişim Destek Programı kapsamında alanı ile ilgili sorunların çözümünde danışılacak, değerlendirme yapabilecek uzmanlığa, bilgi ve tecrübeye sahiptirler.
Bu konuda yukarıdaki kanun ve yönetmelik maddelerinde açıkça yer verilen hususlarda alt birimlerin dikkatinin çekilerek; KOSGEB Başkanlığınca yürütülen KOSGEB KOBİGEL-KOBİ Gelişim Destek Programı Uygulama Esasları (UE-09/00/08 Rev. Tar: 19/10/2018) 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan“ Bağımsız Değerlendirici: Kurullarda görev almak üzere, asgari fakülte veya dört yıllık eğitim veren yüksekokul mezunu olan; Meslek Kuruluşu Temsilcileri, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 38 inci maddesine göre yükseköğretim kurumları tarafından görevlendirilen öğretim elemanları ve alanında en az 5 (beş) yıl uzmanlık ve tecrübe birikimi olan kamu kurumları ile kuruluşları ve özel sektörde görev yapan meslek mensubu,” hükmü,
“Bağımsız Değerlendirici (Özel Sektörde Görev Yapan): Kobigel-Kobi Gelişim Destek Programı Değerlendirme ve Karar Kurullarında görev alacak özel sektör çalışanları,
mesleki faaliyet alanında (meslek odasına kayıtlı) en az 5 (beş) yıl uzmanlık ve tecrübe birikimine sahip meslek mensubu,” şeklinde düzenlenmeli ve bu hususla ilgili olarak Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ile görüşülerek çözümle ilgili çalışmalar yapılmalıdır.
7.3. Konkordato ve Kayyum Heyetlerinin Oluşumu ile İlgili Yapılması Gereken Çalışmalar
5531 sayılı Kanun ve buna bağlı olarak çıkartılan yönetmelik maddelerinde ayrıntılı olarak yer verilen maddelerdeki hükümlere istinaden; orman ürünleri, yonga ve lif levha, selüloz, odun dışı orman ürünleri, mobilya, doğrama, kereste, ahşap deniz araçları, emrenye tesisleri, ahşap prefabrik yapı üreten işletmelerin konkordatoları veya iflasları veya başka sebeplerle, teknik kayyum ihtiyacı halinde, Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yasal yetkilidir.
Odamız üyeleri Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin 5531 sayılı Kanun ile yasal güvenceye alınan mesleki faaliyet konuları, bu konulardaki hak ve yetkileri, dikkate alınarak, ortaya çıkacak kayyum ihtiyacı doğrultusunda, Adalet Bakanlığı, Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü aracılığı ile talebimizin başta Asliye Ticaret Mahkemeleri olmak üzere diğer ilgili yerlere iletilmesi ve takibi gerekmektedir.
Böylece bu alandaki her türlü takip işlemlerinde konkordato veya iflas veya başka sebeplerle, teknik kayyum ihtiyacı halinde, Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yetkilendirilmeli, bunun için Orman Mühendisleri Odası, Adalet Bakanlığı nezdinde çalışmalar yapmalıdır.
7.4. Deniz, Hava ve Kara Araçlarındaki Ahşap ve Türevleri ile İlgili Üretim, Tasarım ve Kontrol Alanlarında Yapılması Gereken Çalışmalar
Teknelerin yapımında, özel bir malzeme türü olan ahşap kullanıldığında bu konuda 5531 sayılı Kanun ile verilen yetkiye dayanarak her türlü, elverişlilik belgesi, kontrol mühendisliği, proje mühendisliği, üretim kontrolü ve ekspertiz bilirkişilik faaliyetlerinde bulunmaya Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yetkilidir. Bu alanda uygunluk değerlendirme ve onay kuruluşlarında odamız üyesi Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı, deniz, hava, ve kara araçlarında kullanılan ahşap ve türevleri ve mobilya ile ilgili konularda odamız üyesi Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri, yapılan imalatların muayene, kontrol, denetim, standartlara uygunluğu vb. hususlarda görevler ifa etmek, raporlar hazırlamak konularında yetkili olup bu görevlerde odamız üyesi Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin değerlendirilmesi için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.
7.5. Ahşap Fabrikalarında Görevlendirilecek Çevre Görevlilerinin Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi Olması İçin Yapılması Gereken Çalışmalar
21/11/2013 tarihli ve 28828 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Görevlisi, Çevre Yönetim Birimi ve Çevre Danışmanlık Firmaları Hakkında Yönetmeliğin “Çevre görevlisi olacaklarda aranan nitelikler” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde “En az 4 (dört) yıllık üniversitelerin mühendislik bölümlerinden veya fen/fen-edebiyat fakültelerinin fizik, kimya, biyoloji, biyokimya, jeoloji bölümlerinden veya veteriner fakültelerinden mezun olmak, temel çevre bilimleri ve çevre mevzuatı konularında Bakanlıkça yapılacak/yaptırılacak eğitime katılmak, temel çevre bilimleri ve çevre mevzuatı konularında yapılacak sınavlarda başarılı olmak.” denilmektedir.
Buna göre; Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri de çevre görevlisi olabilmektedir. Yukarıda çıkartılan ve gerek 5531 sayılı Kanunda açıkça yazılı olan ve buna bağlı olarak çıkartılan yönetmelik maddelerinde ayrıntılı olarak yer verilen maddelerdeki hükümler incelendiğinde; ahşap malzemeler ile ahşap malzemelerden yapılan imalatların muayene, kontrol, denetim, eksperlik, teknik müşavirlik, danışmanlık vb. hususlarda görevler ifa etmek, raporlar hazırlamak konularında Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin yasal yetkili oldukları açık biçimde görülmektedir.
Bu sebeple orman ürünleri sektöründe çevre görevlisi olarak sadece Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri görev yapabilmelidir.
Bu konunun düzeltilerek gerekli değişikliklerin yapılması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü ile gerekli görüşme ve başvurular yapılmalıdır.
7.6. Ahşap Olmak Şartıyla, Oyuncak, Eğitim Araçları, Müzik Aletleri, Takı-Aksesuar, Hediyelik Eşyalar ile Yöresel Ve Geleneksel El Sanatları Faaliyetlerinin Tasarım, İmalat, Denetim, Sertifikasyon ve Pazarlama Faaliyetleri için Yapılması Gereken Çalışmalar
Milletimizin yüzyıllardır eşsiz sevgi ve sabır duygularıyla kuşattığı, yetenekleriyle abideleştirdiği ve günümüze taşıdığı kültürel kimlik miraslarımızdan Türk el sanatları, insanlığın kültür mirasına ilham kaynağı olagelmiştir. Ancak geçmişten günümüze yaşayan el sanatlarımız günümüzde kaybolmaya yüz tutmuştur.
Modern yaşamın gereği pek çok ürünün hizmete sunulduğu bir ortamda el sanatları ihtiyaçtan çok zevke hitap etmektedir. Son yıllarda geleneksel el sanatlarının önem kazanmasının sebebi, ülkemizde kültüre olan ilginin artmasından değil, diğer ülkelerden gelen talep etkisiyle oluşan modadan kaynaklanır. Bu ilginin canlı tutulması ve süreklilik gösterme yollarının aranmasıyla ülkemize ekonomik açıdan küçümsenmeyecek boyutta girdiler sağlanabilir. Bu sebeple el sanatları üretimine ciddî bir yaklaşım ile birlikte bu ürünlerin üretilme aşamalarında Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görevlendirilmesi gerekmektedir.
Kullanılan gereçlerden yola çıkılarak ahşapla ilgili ana başlıklar altında el sanatlarının sınıflandırılmaları;
Hammaddesi Ahşap Olan;
Mimaride kullanılan; ahşap, tahta vb.
Tarım araçları; döven, tırmık, kağnı, yaba vb.
Ev-mutfak araçları; kaşık, tabak, yayık, kova vb.
Kullanım eşyaları; baston, ağızlık, takunya, biblo, vazo, sandık, beşik vb.
Müzik aletleri; kabak kemane, bağlama ailesi, davul, zurna vb.
Semer, palan, eyer yapımı.
Hammaddesi Bitkisel Lif Olan
Hasır dokuma, semer, sepet, mobilya vb. eşyaların yapımı.
Teknik Yapısına Göre;
Düz ve düğümlü dokuma (hammaddesi hayvansal ve bitkisel lif olan el sanatları)
Kündekâri, oyma, kakma işler vb. (hammaddesi ahşap, ağaç olan el sanatları)
Hammaddelerine Göre;
Hammaddesi ahşap (ağaç) olan el sanatları (abanoz, ceviz, elma, armut, sedir, gül ağacı, çam vb.).
El baskı kalıpları, tezgahlar, ip eğirme araçları, tarım ve ulaşımda kullanılan araçlar ve parçaları (araba, kağnı, döven, boyunduruk),
Günlük kullanım eşyaları ve aksesuarlar (mutfak araç gereçleri, rahle, baston, ağızlık vb.), mimari (minber, kapı, pencere vb.) elemanlar,
Hammaddesi kabuk saz, ince dal ve sap olan el sanatları
Sepet örgücülüğü, mobilya yapımı, süs ve günlük kullanım (çanta, hasır plaj yaygısı gibi) eşyaları,
Geleneksel aile işletmeciliği anlayışı ne yazık ki ciddî problemleride beraberinde taşımaktadır. Bunların belli başlıları şunlardır:
1) Yönetim, pazarlama, tasarım, üretim problemi,
2) Yetiştirilecek eleman sıkıntısı,
3) Kaliteli ürün üretimi için gerekli hammadde üretiminin giderek azalması sonucu oluşan fiyat artışları ürünlerin maliyetlerinin sanayi tipi üretime oranla daha yüksek olmasına yol açması,
4) Hammadde temini,
5) Geleneksel yollardan üretilen ürünlerle ilgili hammadde ve ürün stok maliyetlerinin sanayi tipi üretime göre maliyet artışlarına yol açması,
6) Kurumlar tarafından bu alanda yapılan araştırmalar mevcut olmakla birlikte geleneksel Türk el sanatlarının sanayiye entegre olmasına ilişkin proje ve faaliyetlerin çok sınırlı sayıda olması,
7) Bütçeleri gereği ahşap el sanatları sektöründe farklı boyut ve konumlarda faaliyet gösteren üreticilerin, üretimlerini verimli yürütememesi ve daha önemlisi dünya ticareti potansiyeline uygun olmayan ve piyasadan kopuk üretimleri nedeniyle iç ve dış pazara ulaşamaması,
8) Bu sebeplerle elde edilen ürünlerin genellikle kalitesiz ve çoğu kez sanatla ve folklorla ilgili olmaması.
Bacasız sanayi olarakta nitelendirilen, en az sabit yatırımla en çok istihdam sağlayan el sanatları sektörü, ekonomik istikrarın sağlanması, iç göçlerin önlenmesi, sosyal dayanışmanın sürdürülebilmesi açısından da günlük yaşantımızda oldukça önemli yer tutmaktadır.
Geleneksel El Sanatlarını Geliştirme ve Turistik El Sanatları Üretim Projesinin planlandığı, 17 Ekim 2003 tarihinde Paris’te imzalanan ve Türkiye Cumhuriyetinin de sözleşmeye imza koyduğu UNESCO’nun “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” nde el sanatlarına ilişkin maddeler de bulunmaktadır. Proje kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, üniversiteler, meslek odaları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapılmıştır. Proje amacı, el sanatlarıyla ilgili tüm tarafların işbirliğinde geleneksel el sanatlarının yaşatılması, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasının sağlanmasına yönelik geleneksel el sanatları eğitiminin geliştirilmesi, öğretim programlarının güncelleştirilmesi amacıyla program çalışmalarına veri sağlamak, kadın işgücü istihdamının desteklenmesi ve 3 olgunlaşma enstitüsünün geleneksel el sanatları araştırma, geliştirme ve tanıtım merkezi olarak yapılandırılması ile ilgili kararlar alınmıştır.
Türkiye’de bu konuda, sivil toplum kuruluşlarının dışında, kamuda birçok bakanlık veya kamu iktisadi teşebbüsleri arasında ve konuyla direkt ilgili kuruluşlarda koordinasyon eksikliği bulunmakta, ahşap el sanatlarına ilişkin herhangi bir aktif politikanın mevcut olmaması, Türkiye’de kamu veya özel kuruluşlarının birlikte yer alacağı bir ahşap el sanatları konseyi kurulması zorunluluğunu gündemimize getirmektedir.
Uzak doğu ülkelerinden Nepal, Hindistan, Pakistan, Afganistan, özellikle Çin’den son yıllarda denetimsiz bir şekilde çok ucuza ve sağlıksız olarak ülkemize ithal edilen ahşap el sanatı ürünleri, yurt içindeki el sanatları pazarını ciddî manada sekteye uğratmaktadır. Özellikle son dönemlerde “yerli ve milli üretimin desteklenmesi” projesi kapsamında bu konunun ivedilikle masaya yatırılması gerekmektedir.
Ekonomik koşulları, teknolojik gelişmeler ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak ahşap el sanatlarının geliştirilmesi yönünde öncelikli konulara mesleki yeterlilikler bakımından Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri yetkilidir.
Buna bağlı olarak, Ahşap Oyuncak, Ahşap Eğitim Araçları, Ahşap Müzik Aletleri, Ahşap takı-aksesuar, Ahşap Hediyelik eşya, Ahşap El sanatları ürünleri vb ürünlerin tasarım, imalat, denetim, sertifikasyon ve pazarlama faaliyetlerinde Orman Endüstri Mühendisleri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görevlendirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Oman Mühendisleri Odası gerekli çalışmaları yapmalıdır.
7.7.Orman Köylerinde, Yaylak ve Kışlaklarda Yapılan Yapıların, Ahşap Yapı Dışında Bina Olmaması İle İlgili İzinlerin Revize Edilmesi için Yapılması Gereken Çalışmalar
9/8/1984 tarihli ve 18484 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Orman Kanununun 35. Maddesindeki Yapı Sistemlerinin Tespiti ve Uygulanmasına Dair Yönetmelik; Orman köylüsünün zati ihtiyacı veya göçmen ve felaketzede ihtiyacı karşılığı orman emvali alanların yapacakları yeni ev, ahır, ambar ve samanlıkların hangi yapı sistemlerine göre inşa edileceğini ve bununla ilgili uygulamanın şekil ve esaslarını kapsar.
Bu yönetmeliğe göre, orman köylüsüne verilecek orman emvalini, sadece yapacağı ahşap ev imalatında kullanılmasının zorunlu tutulması, bu durumu teşvik etmek maksadıyla orman emvalinin desteğinin artırılması sayesinde, hem ormanlarımıza başka yapay bir malzeme yapı malzemesi olarak girmemiş olur, hem de kendisi bir yalıtım malzemesi olan ahşabı, doğal mimariyi de bozmadan kullandırmış olur. Bu konunun projelendirilmesi, uygulanması ve kontrolü de OMO bağlı Orman Endüstri Mühendisleri ve/veya Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri tarafından yapılmalıdır. Bu amaçla Oman Mühendisleri Odası gerekli çalışmaları yapmalıdır.
7.8.Ahşap Konut Sisteminin Sigorta Yapılması için Gereken Çalışmalar
Ahşap bina ve ürünlerin sigortalanmasıyla ilgili, pek çok kez Türkiye Sigorta Birliğine yapmış olunan başvurular olumsuz karşılanmıştır. Ahşap konutların sigortalanması ile ilgili sorun eğer risk ise, daha riskli olan karayolları taşımacılık ve araç sigortaları bu konu ile çelişmektedir. Eğer risk yangın ise, yanmayan hiçbir ürün yoktur. Muadili betonarme binalarda yangın sonrası oturulamaz hale gelir ki, yangında hem bina hem emtia yanar diye risk içeriyorsa yine, karayolunda kaza yapan araçların pert olması sigortalanmalarını engellememektedir. Eğer risk, deprem ise, ahşap konutlar depreme %100 dayanıklı denebilecek seviyededir.
Sigortacılık ortak bir reasürans birliğine bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Bu reasürans firmaları da tüm dünyada ortak bir birliğe bağlıdır. Ancak, bu birlikler, Amerikada, Avrupa’da ahşap binaları sigortalarken Türkiye’de sigortalamamaktadır.
Denizde batabilecek durumda olmalarına rağmen Ahşap ile ilgili tek sigortalanabilir ürün ahşap teknelerdir. Seracılıkta bile iskeletin ahşap olması durumunda, sigortası iptal edilmektedir.
Birliğin, bu konudaki bilgi eksikliğinin giderilmesi için gerekli desteğin Orman Mühendisleri Odası tarafından verilmesini ahşap bina ve ürünlerin sigortalanması ile ilgili gerekli çalışmaların yapılması için birlik ile görüşmelerin yapılması gerekmektedir.
Türkiye Sigorta Birliği nezdinde ahşap bina ve diğer elemanların sigortalanması işlemlerinde değerlendirici danışman olarak Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin görevlendirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Orman Mühendisleri Odası gerekli çalışmaları yapmalıdır.
8. ÖZEL SEKTÖRÜN GELİŞİMİ VE ÖZEL SEKTÖRDE İSTİHDAMIN ARTIRILMASI İÇİN YAPILMASI GEREKEN GİRİŞİMLER
Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin ana istihdam alanı Orman Ürünleri Sektörüdür. Orman ürünleri sektörü bütün dünyada temelde 4 ana alanda gelişim gösteren bir sektördür. Bu alanlar; 1) Ahşap Yapı ve Yapısal Ahşap Ürünler Endüstrisi, 2) Mobilya ve Mobilyayı Destekleyen Ara mamul (lif levha, yongalevha vb.) Endüstrisi, 3) Selüloz ve Kâğıt Endüstrisi ve 4) Odun Dışı Orman Ürünleri Endüstrisidir.
Ülkemizde yukarıda sayılan alanlardan yalnızca lif-yongalevha ve mobilya endüstrisi görece güçlü bir durumda iken, diğer 3 alanda sahip olduğumuz potansiyelin endüstriye yansıdığı söylenemez. Orman Ürünleri Endüstrisinin gelişimindeki diğer üç önemli alanın eksikliği hem Orman Endüstri Mühendislerinin hemde Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin özel sektörde istihdam olanaklarını ciddi bir biçimde sınırlandırmakta ve bir mühendislik disiplini olarak itibarını olumsuz yönde etkilemektedir. Ülkemizdeki orman ürünleri sektörünün yalnızca lif-yonga levha ve mobilya endüstrisi üzerinden gelişimi bu sektörün gayrisafi milli hasılaya katkısının da sınırlı olmasına neden olmaktadır. Orman Ürünleri Endüstrisinin milli ekonomiye katkı oranı konusunda kesin bir değere ulaşmak zor olmakla birlikte % 2’nin altında olduğu bilinmektedir. Sektörün yarattığı katma değer maalesef beklenen düzeyde değildir. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) sektör raporuna göre orman ürünleri endüstrisinin 2023 ihracat hedefi 16 milyar dolar olup bunun 500 milyar dolarlık toplam ihracat hedefi içerisindeki payı %3 dolaylarındadır. 2023 yolunda 2018 yılı için konulmuş olan hedef 8 milyar dolar iken gerçekleşen rakam bunun yarısı kadar, 4 milyar dolar civarındadır.
Ülkemizin orman ürünleri endüstrisinde en güçlü olduğu alan seri üretim panel mobilya endüstrisine hammadde sağlayan lif ve yonga levha endüstrisidir. Ülkemiz liflevha ve yongalevha üretiminde kurulu kapasitesi ile Dünyada 5 inci ve Avrupa’da 3 üncü sırada bulunmaktadır. Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içerisinde hatta ilk 100’de lif-yonga levha endüstrisinden birkaç firma yer almaktadır. Üretimlerinin büyük bir bölümü iç piyasada tüketilmektedir. Bununla birlikte bu yüksek kurulu kapasiteye sahip endüstri için ormanlarımızdan lif-yongalık odun hammaddesi üretim miktarları yetersiz kaldığı için, sektör hammadde bakımından yurtdışına bağımlı hale gelmiştir. Lif ve yonga levha endüstrisi orman ürünleri endüstrisi kolları içerisinde ürettiği katma değer bakımından en düşük, buna karşın yatırım ihtiyacı en yüksek sektörlerden biridir.
Bütün dünyada orman endüstri sektörünün ve bu sektöre hammadde sağlayan ormancılığın gelişimindeki en önemli ivme kaynağı ahşap yapı sektörü ve yapısal ahşap elemanların üretimidir. Ülkemizde bu alan, yapı stokumuzun neredeyse %99’unun betonarme olması ve betonarme binalarda da ahşabın kullanıldığı yerlerde alternatif ürünlere yönelim nedeniyle çok zayıf durumdadır. Bu sebepledir ki ülkemizde masif ahşap endüstrisi gelişim gösterememekte ve gün geçtikçe yok olmaktadır. Hâlbuki orman endüstrisinde en yüksek katma değerin üretildiği alanlardan birisi ahşap yapı sektörüdür.
Orman Endüstrisinin yüksek katma değer yaratan bir başka ana kolu selüloz ve kâğıt endüstrisidir. Ülkemizde geçmişte, bir kamu iktisadi teşekkülü olan SEKA Kurumu vasıtası ile selüloz ve kâğıt üretimi yapılmakta iken bu kurumun yanlış yönetim politikalarına bağlı olarak karlılığını ve verimliliğini kaybetmesi nedeniyle doksanlı yılların başlarında özelleştirilmesi ile başlayan süreçten günümüze, odundan selüloz üretimi hemen hemen sona ermiştir.
Günümüzde ülkemiz kâğıt endüstrisi, hammadde olarak ithal selüloz yâda atık kâğıtları kullanmaktadır. İçinde bulunduğumuz yılın ortalarında dövizde kısa sürede yaşanan anormal artışlar ve dalgalanma nedeniyle selüloz ithalatında çok büyük sorunlar yaşanmış ve ülkemiz kâğıt endüstrisi büyük bir darboğaz içerisine girmiştir. Bu gelişme neticesinde siyasal erk selüloz endüstrisinin stratejik öneminin farkına vararak bu sektörün geliştirilmesi için bir irade ortaya koymuştur. Bu durum yüksek katma değer üreten selüloz ve kâğıt endüstrisinin ülkemizde yeni bir gelişim ivmesi kazanması için bir ümit ışığı oluşturmuştur.
Odun dışı orman ürünleri sektörü ana kaynağı odun hammaddesine dayanmayan fakat ormanlardan elde edilen ve ekonomik değeri oldukça yüksek ürünleri içermektedir. Bu alan ülkemizdeki ormancılık ve orman ürünleri sektörünün milli ekonomi içerisinde ve ihracattaki payının artmasına büyük bir katkı sağlayacak potansiyele sahiptir ve gelişime son derece açık bir alandır. Odun dışı orman ürünleri, ilaçtan kozmetiğe, kimyadan gıdaya çok yüksek katma değerli ürünlerin söz konusu olduğu sektörlerin ana hammaddesini oluşturmaktadır. Ekonomik potansiyeli çok yüksek olan bu sektörün gelişimi için ivedilikle milli politikaların ve araçların geliştirilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde Orman Ürünleri Endüstrisinin sağlıklı ve sürdürülebilir gelişimi, daha yüksek katma değer üretimi ile milli ekonomiye katkısının artması ve böylece Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdam olanaklarının ve itibarının yükseltilmesi için yapılması gereken önemli faaliyetler bulunmaktadır.
8.1. Orman Endüstrisi Sektörünün Gelişimi ve Büyümesi İçin Yapılması Gereken Çalışmalar
İnsanlığın geleceğini tehdit eden küresel ısınma ve iklim değişikliği problemi ile ilgili farkındalığın artması ve bu durumu durdurmak ve tersine çevirmek için küresel ölçekte yapılan anlaşmalar ve alınan aksiyonlar, dünyada üretim ve tüketim alışkanlıklarının yeniden tanımlanmasını ve buna bağlı olarak endüstriyel dönüşümleri beraberinde getirmektedir. Bu süreç, yenilenebilir doğal ve çevreye zararsız bir endüstriyel hammadde ve mühendislik malzemesi olan ahşabı ve ahşabın elde edildiği orman kaynaklarını son derece stratejik bir noktaya taşımıştır. Küresel konjonktür orman ürünleri endüstrisinin ve ormancılığın bütün dünyada büyük bir hızla gelişimi için son derece elverişli bir durumdadır. Bu elverişli şartlar, Türkiye ormancılığının ve orman ürünleri endüstrisinin büyük bir sıçrama yapması ve mesleğimizin yeniden hak ettiği değer ve konuma kavuşması için mutlaka doğru bir şekilde okunmalı ve fırsat değerlendirilmelidir.
Öncelikle yapılması gereken, kamuoyunda yenilenebilir orman kaynaklarından elde edilen ahşabın her alanda daha çok kullanılmasının çevre problemlerinin çözümüne katkı yapacağı bilincinin güçlendirilmesi ve bir mühendislik malzemesi olarak ahşap hakkındaki önyargıların ortadan kaldırılması ile ahşaba itibarının yeniden kazandırılması olmalıdır. Bunun için başta Orman Fakülteleri, Orman Genel Müdürlüğü ve Orman Mühendisleri Odası olmak üzere bütün kamu ve özel sektör kuruluşları, mesleki yapılanmalar ve sivil toplum örgütleri ellerindeki bütün imkân ve araçlarla bir seferberlik başlatmalıdır. Ahşabın daha fazla kullanılmasının çevreye zarar değil fayda getireceği, orman varlıklarını azaltmayacağı, aksine artmasına neden olacağı, ahşabın son derece özel ve güzel ve insan doğasına en uygun ve çevreye zararsız doğal bir endüstriyel hammadde ve mühendislik malzemesi olduğu bilinci toplumun her katmanında hızla oluşturulmalıdır.
Sağlanacak kamuoyu desteği ile başta Orman Mühendisleri Odası olmak üzere diğer meslek örgütleri ve STK’lar siyaset kurumunu harekete geçirerek başta ahşap yapı ve selüloz endüstrisi olmak üzere orman ürünleri endüstrisinin gelişimi için sektörü destekleyen politikalar üretilmesi sağlanmalıdır.
Ahşabın bir mühendislik malzemesi olarak daha çok tercih edilmesi ve kullanım alanlarının artırılması için Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği disiplinleri ile başta İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık olmak üzere diğer ilişkili disiplinler arasında etkili iletişim ve işbirliği imkânları sağlanmalıdır. Bu meslek gruplarının birlikte çalışmak ve birbirlerinin alanlarına saygılı olmak zorunda oldukları bilinci oluşturulmalıdır. Bu konuda üniversiteler, Orman Mühendisleri Odası ve STK’lar birlikte hareket etmelidir. Orman Mühendisleri Odası, çatı örgütü TMMOB bünyesindeki İnşaat Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası ile ortak eğitimler, çalışma atölyeleri ve bilimsel organizasyonlar düzenlemelidir. Böylece ahşabın bir mühendislik malzemesi olarak daha fazla tercih edilmesi ve sektörün gelişmesi sağlanmış olacaktır.
Güncel gelişmeler neticesinde oluşan ülkemizde selüloz endüstrisinin geliştirilmesi ile ilgili sıcak gündem değerlendirilmeli ve başta siyaset olmak üzere ilgili kurumlar nezdinde ivedilikle harekete geçilmelidir.
Üniversitelerdeki Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği eğitimlerinin daha nitelikli hale getirilmesi, özellikle temel mühendislik eğitiminin ve becerilerinin güçlendirilmesini sağlayacak imkân ve araçların geliştirilmesi için akademi, OMO ve STK’lar birlikte çalışmalıdır. Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği öğrencilerinin motivasyonlarını artıracak araçlar üretilmeli ve neticede daha donanımlı ve yetkin mühendis kaynağı oluşturulmalıdır. Faaliyet alanı çok geniş olan Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği eğitiminde 2’inci ya da 3’üncü sınıftan sonra branşlaşma ciddi olarak düşünülmelidir. Yine en az bir yarıyılın sektörde çalışarak eğitimin gerçekleştirilmesi için 7+1 modeli detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve sağlıklı işletilebilmesi için akademideki örnekler baz alınarak model geliştirilmelidir.
Üniversiteler, OMO ve Mesleki Örgütlerin ortaklaşa düzenleyeceği eğitim, organizasyon ve bilimsel faaliyetler ile orman ürünleri sektöründeki yatırımcı ve işveren aktörlerin bilinçlenmesi ve işletmelerin daha kurumsal kimlik kazanmaları için çaba gösterilmelidir.
Böylece orman ürünleri sektörünün gelişimine katkı sağlanırken aynı zamanda bu sektörün asli insan kaynağını oluşturan Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin sektördeki yeri ve itibarları da sağlamlaştırılmalıdır.
Türkiye orman ürünleri endüstrisinin yapısı, işletme sayıları, işletmelerin yapısı, yarattığı istihdam, ekonomik büyüklüğü vb. konularda bilgi ve istatistikler sınırlı ve yetersizdir. Sektörün daha iyi tanınması ve analiz edilmesi, sektörel gelişimin sağlanması ve istihdamın artırılmasında anahtar bir role sahiptir. Bu kapsamda OMO, üniversiteler ve mesleki örgütler birlikte çalışarak sektörün yapısı hakkında veri ve bilgi üretmeli ve sektörel analizler ile mevcut durum ve gelişme potansiyelleri ortaya konmalıdır. Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğin 112 nci maddesinini birinci fıkrası bilgi verme yükümlülüğünü düzenlemiştir. Bu yönetmeliğin ikinci fıkrasında yer alan “Ormancılık, orman ve ağaç endüstrisine ilişkin işlerle uğraşan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri; kurulu kapasitelerini, kapasite kullanım miktar ve oranlarını, istihdam ettikleri meslek mensuplarını, Odanın belirleyeceği çizelgeyi hazırlayıp yılda bir kez Oda genel merkezine elektronik ortamda bildirirler.” hükmün aktif bir şekilde işletilmesi sektör hakkında daha fazla veri ve bilgi edinilmesine katkı sağlayacaktır.
8.2. 5531 sayılı Kanun Kapsamında Özel Sektör Nezdinde Yapılabilecek Girişimler
5531 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan ve Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğin 15 inci maddesinde Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdamı ile ilgili aşağıdaki maddeler yer almaktadır.
a) İşletme kapasitesi 5.000 m3/yıl olan ya da yıllık üretimi 2.500 m3/yıl’a kadar kereste üreten işletmelerde bir, kapasitesi 5.000 m3/yıl, ya da yıllık üretim kapasitesi 2.500 m3/yıl kereste üzerinde üretim yapan işletmelerde ise, bu miktarlar katlanarak hesaplanacak sayıda meslek mensubu çalıştırılır.
b) Orman ürünleri fabrikalarında, ahşap ve türevleri kullanılarak mobilya, sabit ve hareketli mobilya, seri halde doğrama, kapı, pencere ve yer döşemeleri, ahşap yapı ve elemanlarının üretimini yapan işletmelerden; 25’e kadar işçi çalıştıranlar bir, 25’in üzerinde işçi çalıştıranlar ise her 50 işçi için bir olmak üzere belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam ederler.
c) Ahşap kaplama levha, ahşap lif ve yonga levha, kontraplak, kâğıt, selüloz, selüloz türevleri, hemiselüloz, lignin, ekstraktif madde ve benzeri yarı mamulleri üreten işletmelerden; 25’e kadar işçi çalıştıranlar bir, 25’in üzerinde işçi çalıştıranlar ise her 50 işçi için bir olmak üzere belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam ederler.
d) Ahşap doğrama yapan diğer işletmelerden; 15-25 arasında işçi çalıştıranlar bir, 25’in üzerinde işçi çalıştıranlar ise, her 50 işçi için bir olmak üzere belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam ederler.
e) Odun dışı orman ürünleri işleyen tesislerde, üretim, kalite kontrol, maliyet hesaplama, stok kontrolü gibi işlerde görevlendirilmek üzere en az bir meslek mensubu çalıştırılır.
f) Emprenye, ahşap koruma, kurutma-buharlama, yüzey işlemleri, palet, ambalaj, levha ürünleri ve selüloz-kâğıt üreten işletmelerden; 25 işçiye kadar işçi çalıştıranlar bir, 25’in üzerinde işçi çalıştıranlar ise her 50 işçi için bir olmak üzere belirlenecek sayıda meslek mensubu istihdam ederler.
Yukarıda verilen maddeler ile hüküm altına alınan istihdam yükümlülüklerinin pratikte uygulanması şu ana kadar mümkün olmamıştır. Bu kapsamda Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin özel sektörde istihdamının artırılması ile ilgili olarak yapılabilecek çalışmalar aşağıda sıralanmıştır.
1) Orman Genel Müdürlüğü, orman ürünlerinin satışlarına ait yönetmelik ve 303 sayılı Tebliğin (ö) bendi kapsamında kapasitesi 25.000 metreküp ve üzeri olan tesislere tahsisen hammadde satmaktadır. Milli servetimizin verimli üretilebilmesi açısından Orman Genel Müdürlüğü, bu tahsisin verilmesi şartlarına Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam etmiş olmak şartını koymalıdır.
2) Orman Genel Müdürlüğü milli servet olan odun hammaddesinin verimli üretilmesi ve kullanılması açısından, belirlenecek miktarın üzerindeki dikili satışlarda Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi çalıştırma zorunluluğu getirmelidir. Dikili satış tamimine yapılacak bir ekleme ile bu husus sağlanabilir.
3) Orman, Orman Endüstri ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğin 112 nci maddesinin birinci fıkrasında bilgi verme yükümlülüğü getirilmiş olup, ikinci fıkrasında “Ormancılık, orman ve ağaç endüstrisine ilişkin işlerle uğraşan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri; kurulu kapasitelerini, kapasite kullanım miktar ve oranlarını, istihdam ettikleri meslek mensuplarını, Odanın belirleyeceği çizelgeyi hazırlayıp yılda bir kez Oda genel merkezine elektronik ortamda bildirirler.” hükmü yer almaktadır. OMO’nun bu maddeyi aktif bir şekilde işletmesi ile yumuşak güç uygulayarak orman ürünleri sektöründe faaliyet gösteren işletmelere Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdamını teşvik edebilir.
4) TOBB ve TESK tarafından kapasite raporu talep eden işletmelerden ilgili Kanun ve Yönetmelik hükümleri gereği Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam ettiğini belgelendirmesinin istenmesi gerekmektedir. Bununla ilgili TOBB ve TESK nezdinde girişimde bulunulmalı ve ısrarla takipçisi olunmalıdır.
5) Orman Mühendisleri Odası özel sektörde çalışan Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin maaş ve diğer özlük haklarının odanın belirlediği rayiç bedellerden düşük olmaması için hem özel sektör hem de ilgili kamu kurumları nezdinde çalışmalarda bulunmalıdır.
6) İlgili Yönetmeliğin 15 inci ve 16 ncı maddelerinde Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdamı ile ilgili verilen maddelerin uygulanmasının temini için yönetmeliğe uygun Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaçişleri Endüstri Mühendisi istihdam eden kuruluşlara SGK indirimleri, vergi muafiyetleri, kredi ve teşviklerde pozitif
ayrımcılık ve benzeri özel sektörü özendirici araçlar geliştirilmeli ve siyaset kurumu tarafından uygulanması sağlanmalıdır.
7) İlgili yönetmeliğin 15 inci ve 16 ncı maddelerinde Orman Endüstri Mühendislerinin ve Ağaçişleri Endüstri Mühendislerinin istihdamı ile ilgili verilen maddelerin uygulanması ile ilgili olarak yasa ve yönetmelikte cezai bir müeyyidenin tanımlanması gerekmektedir.
İş bu rapor tarafımızdan tanzim edilmiştir.
Prof.Dr. Hülya KALAYCIOĞLU Prof.Dr. Türker DÜNDAR
K.T.Ü. Orman Fakültesi Öğretim Üyesi İ.Ü. Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi
Prof. Dr. İlker USTA Erkan KALAFAT
Hacettepe Üni. AEM Böl. Öğretim Üyesi Ağaçişleri Endüstri Mühendisi
Adem GENÇ
Orman Endüstri Mühendisi
Kastamonu Entegre A.Ş.
Hammadde Tedarik Bölge Müdürü
Kadir KILIÇ Mesut GÜLER
Orman Endüstri Mühendisi Orman Endüstri Mühendisi
Orman Mühendisleri Odası Orman Mühendisleri Odası
Onur Kurulu Üyesi Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi
İsmail KIŞLAK Hakan OLGUN
Orman Endüstri Mühendisi Orman Endüstri Yüksek Mühendisi
Orman Mühendisleri Odası Orman Mühendisleri Odası
TEMDEM Üyesi Merkez Şb YK Üyesi
Sinan AKBAŞ Rıdvan TOSUN
Ağaçişleri Endüstri Mühendisi Ağaçişleri Endüstri Mühendisi
Özel Sektör Orman Genel Müdürlüğü